L'òme del cap del lòc d'Alban Cazals foguèt publicat pel
Grelh roergàs en 1995. Lo libre conten 208 paginas.
Amagat darrièr lo personatge de Marçal, l'autor nos liura los sieus remembres. Un viatge al còr del sègle vint, tot en retenguda, cada mot es pessat, cada alusion pensada.
Nascut en 1924 a Centres en Segalà roergat, Alban Cazals viu son enfança dins la bòria de sons parents. Es lo temps, encara, ont al campestre la lenga occitana es lo sol veïcul de comunicacion.
En octobre de 1936 dintra al Cors Complementari de Naucèla ont rescontra demest los pensionaris un denomat Joan Bodon. D'aquí nais una prigonda amistat entre los dos òmes que serà pas jamai desmentida malgrat las vicissitudas de la vida de cadun.
Après èsser estat regent dins diferentas escolas de Roergue, Alban Cazals es nomat a Tolosa ont acaba la siá carrièra d'ensenhaire coma conselhièr pedagogic. Se retira en 1980 en Lauragués sens jamai copar lo fial que lo liga al sieu país natal.
Es tanben l'autor de recuèlhs de poèmas : A mots perduts (IEO de Nauta Garona, 1987), Sul fum de Viaur (Grelh roergàs, 1993) ; de cronicas : Joan de la font mai que jamai (Grelh roergàs, 2005) ; d'estudis : Femnas dins la Bíblia (Grelh roergàs, 2006) ; e de traduccions : Contes de Gustave Flaubert (Gai saber, 2009).
En 1993, alara qu'Alban Cazals acabava L'òme del cap del lòc Andrieu Lagarda alara president del CREO de Tolosa après la lectura del manuscrit escriviá la letra que seguís a l'autor. Foguèt publicada en prefaci del libre.
*
Letra d'Andrieu Lagarda a Alban Cazals
lo 18 de novembre de 1993
Nani, me soi pas brica languit en legissen las quatre quasèrns de L'òme del cap del lòc.
Marçal es estat per ieu de fòrt bona companha, e ai pres plaser a sas confidéncias que fòrça còps, m'an pertocat.
Dirai que son istòria revèrta pro la miá sus mai d'un punt : las epòcas viscudas, los estudis, lo mestièr... (E mai mon paire e lo sieu tanplan se costejèron dins las trencadas qu'èran un e l'autre del 122).
Mas soi solide que fòrça monde s'i podrián retrobar d'un autre biais : identitat del país, del lengatge, de las costumas...
Ça que la aqueles que serián del tot estrangièrs als lòcs e al personatge mancarián pas d'i trobar interés. La vida vidanta e las mentalitats d'un periòde important de nòstra istòria i son reconstituïts dins los mendres detalhs.
Testimoniatges de prètz al temps d'ara ont son mal conegudas de per las deformacions volgudas o non que se'n fa.
Avèm doncas aquí un document de valor. Mercés a la granda fidelitat dels remembres e a lor objectivitat.
Pr'aquò, emai res i siague pas inventat, lo raconte es pas destacat e freg, impersonal coma una relacion istorica. L'autor i es present amb tota sa sensibilitat.
Tota sa sensibilitat e... son art de dire. Riquesa e precision d'una lenga merarvilhosament mestrejada – una lenga saborosa, de còp talament enraiçada que lo forastièr al Roergue auriá besonh d'un lexic per pèrdre pas res – aquela lenga li permet d'evocacions plenas de vida, de realisme o de poesia.
L'obratge me sembla donc d'un meriti evident e dobti pas que s'i fariá bona aculhida.
Me tendretz al corrent de la destinada de l'òbra.
Me fariá gaug de la véser un jorn en lertras de mòtle negre sus blanc.
Andrieu Lagarda
IEO Edicions publicava en 1988 Enlòc de Joan-Claudi Sèrras.
Sul libre Halte à la mort des langues de Claude Hagège, un article de Cristian Rapin dins la revista Lo Lugarn numèro 82, prima de 2003.
Publicat en 1968 en francés lo libre Esclarmonda de Perelha, martira catara
ven d'èsser traduch en occitan per Sèrgi Viaule. Aquò's un roman istoric. Lo libre es
disponible en lenga nòstra a cò de las Editions des régionalisme dempuèi l'estiu de 2020.