tres-gendres Los Tres Gendres del Paure Òme d'Ives Roqueta (Vent terral, 13 èuros, Libre Disc, 64 paginas).

Dins l'encastre d'un projècte pedagogic, los escolans bilingües de l'escòla Ròcaguda d'Albi participèron a un talhièr d'escritura e a un talhièr de teatre.

Ives Roqueta legiguèt un conte rus qu'aviá traduch e los enfants ne faguèron una adaptacion teatrala. E en genièr de 2004, davant un public nombrós, tota la classa presentèt tres versions diferentas d'aquel conte.

Aqueste libre-disc conten lo tèxt e l'enregistrament integral del conte, de son adaptacion teatrala e d'un inedit ont l'autor presenta son trabalh de contaire e d'autor de teatre pels dròlles.

Ives Roqueta : nascut en 1936 a Seta. Poèta, romancièr, reviraire, assagista, contaire e autor de teatre, a pas jamai volgut s'embarrar dins cap de genre literari. Professor a Besièrs, foguèt un dels fondators del CIDO. Es tornat viure al Pont de Camarés ont passèt son enfança.

*

Propauses d'Ives Roqueta sul libre e sul teatre en occitan a l'escòla

L'istória es de la pus polidas, comola d'imatges e de personatges magics... Mas çò que mai me pivelava èra evidentament la fin.

Aquò's règla quasiment generala que los contes se devon acabar dins lo bonur del protagonista principal : e se maridèron e visquèron uroses e agèron un ramat d'enfants. Amb aqueste, non : es dins la mòrt, dins lo big sleep de la mòrt, sens fin ni tèrme que tot se clava. Òr se sap que la mòrt es venguda lo grand tabó de nòstre temps...

Contèri donc. Se vesiá suls morres dels dròlles qu'o encapavan tot del primièr còp. L'istória lor agradava. Amb la proposicion que lor faguèri, del genre : « E s'amb aquò fasiatz vautres, totes ensembles, una pèça de teatre ? », l'acòrdi foguèt general.

Sul pic ensagèrem de veire s'avián pas delembrat trò de causas : un comencèt, una autra prenguèt la seguida... Totjorn en occitan, passèrem al descopatge. Çò que los dròlles propausèron èra tot de bon sens... L'ensemble, conte dich per ieu e descopatge, nos aviá pas pres mai d'una ora, benlèu mens. Aviái aguda la jòia de veire los dròlles acostumats a pèrdre pas temps, a avançar de prompte.

Aviam pro de temps per metre en camin los dialògs. Sabián, me semblava, pro de lenga per passar a l'improvisacion. Mas auriái pas cresegut que posquèssem n'entanchar coma n'entanchèron.

Lo teatre me sembla lo melhor biais per d'enfants, non solament de far sieunes, d'un biais pratic, lo mens intellectualizat que se pòt, lo vocabulari, la morfologia e la sintaxi de tota lenga, mas d'anar tanben cap als autres, al marge dels exercicis escolars, e d'i trapar plaser.

I a aquí una dificultat pròpria al teatre a l'escòla. Cal que cadun i tenga un ròtle, s'òm ten a manténer l'unitat d'una classa, e plaçar l'entrepresa teatrala dins la dinamica de la classa. Abans de se lançar dins l'escritura, es mestièr d'aver seguit l'anament quotidian de la classa, observat lo comportament dels enfants, estimat dins de convèrsas amb lo mèstre quines riscan de poder téner un ròtle mai consequent, etc. Es çò que fa de cada pèça quicòm d'un pauc unic, una realizacion pròpria a un grop, a un moment donat, e malaisida a reproduire dins d'autras condicions.

Ives Roqueta

*

Extrach

Un còp èra, i aviá un òme quèra plan malurós. Aviá per femna la pus missanta femna que jamai se foguèsse vist. Pas jamai contenta, totjorn a rondinar, res de çò que son òme fasiá èra pas a son gost e de longa lo regolava, lo cridava, l'insolentava, lo tractava de nèci, de fenhantàs, d'abestit e d'ivronha, de caluc, d'innocent, de capbord, de paucval e l'agonissiá d'un fum d'autras sotisas que les vos daissi imaginar.

Lo paure el ne podiá pas mai. N'aviá son pro. Aviá fach un tal sadol de la vida que sa femna li fasiá menar qu'un jorn de fèsta al vilatge decidiguèt de s'anar penjar. Èra aquí, jol garric gròs de darrièr l'ostal a aprestar la còrda, a faire lo nos corredor, quand sas filhas se'n mainèron e li correguèron per l'empachar de far çò qu'aviá dins l'idèa.

De filhas aquel òme n'aviá tres, bonas coma lo pan e polidas que se pòt pas : l'ainada mai que lo jorn, la segonda mai que la primièra e la darrièra, encara mai que las doas autras.

– Qué se passa ? Qué i a ? Qué diantres avètz pel cap ? Nos voldriatz daissar totas solas ? Sabètz donc pas que vos aimam ?

E papanon aicí, e papanon amont, e papanon aval, e de potons aquí ne vòls aquí n'as. Tant i a que lo paure òme recaptèt sa còrda e partiguèt amb elas que, tot un temps, lo faguèron dançar.


Ieu, Joan Pigassa, obrièr del canal - Michèle Teysseyre

joan Fin de 2019 es paregut lo libre Ieu, Joan Pigassa, obrièr del canal. Editat per l'IEO de l'Aude presenta la traduccion occitana del roman istoric de Michèle Teysseyre paregut en 2017 a Las Editions du Cabardes Moi, Jean Pigasse, ouvrier du canal.

Lo libre conta l'istòria de Joan. Coma son paire, son mestièr seriá boscatièr. Mas una aventura extraordinària anava capvirar lo país : lo cavament del Canal Reial de Lengadòc, rebatejat mai tard Canal del Miègjorn.

Sul libre 'La il.lusió occitana' d'August Rafanell

la-illusio-occitana Un article de Felip Gardy dins la revista OC numèro 84, estiu de 2007, sul libre d'August Rafanell, La il.lusió occitana. La llengua dels catalans entre Espanya i França. Epilòg de Robert Lafont (Barcelona, Quaderns Crema, Ensag n° 37, 2006, dos volums, 1542 paginas) [ligam editor]

Aquí un obratge coma se'n publica gaire : dos volums, mai de mila cinc cents paginas polidament presentadas, amb tot un fum de documents illustratius en contraponch dau tèxt, una analisi precisa, detalhada, menada tot de lòng amb clartat e rigor, e que pasmens se legís quasi coma un roman, de la primiera a la darriera pagina, que l'autor, o ditz eu clarament, i a pas tant vougut desenvolopar una opinion, quina que siá, qu'expausar, dins tota sa complexitat e son detalh, leis endevenenças d'un moment lòng que toquèt ço que li diguèron sovent de "panoccitanisme".

L'astronòm inagotable - Felip Gardy

astronom-inagotableL'astronòm inagotable - Felip Gardy
Trabucaire - Colleccion Pròsa occitana
2015 - 142 paginas - 14 èuros
ISBN : 978-2-84974-218-1 - 22 cm x 14 cm

Presentacion de l'editor - Fins ara, coneissiam Felip Gardy mai que mai coma poèta. Ara dona a legir un trentenat de pròsas cortas, ineditas o escampilhadas en revistas, que nos revèlan un mond insolit. Presentan de narrators sens identitat ni passat, d’existéncias malseguras, en perilh de se fondre coma de sucres dins l’ocean de lor agach coma d’avugles dins la nuèch, agachaires se dissolvent dins l’objècte agachat, coma "l’astronòm inagotable" que se pèrd dins los espacis infinits. Cada narracion es coma l’arrèst sus imatge progressiu d’un filme que quitariá pas de s’alentir e de s’escafar, un vam paradoxal cap a l’immobil, coma un fèrre roge espinchat al moment que se tira del fuòc fins al palliment definitiu. Aquelas pròsas contan pasmens d’eveniments extraordinaris, d’apocalipsis per extincion, de negadas dins lo nonrés coma dins un element liquid, granda lutz eissorbanta, tenèbras pastosas o color unica qu’envasís tot lo mond.