Dins lo numèro 3 de la revista Aicí e ara en 1979 Pèire Maclof fasiá la critica del libre de A. Alcouffe, P. Lagarde, R. Lafont : Pour l'Occitanie que veniá d'èsser publicat a las edicions Privat. L'ortografia es estada corregida.
A. Alcouffe, P. Lagarde, R. Lafont : Pour l 'Occitanie
Dempuèi Le Petit Livre de l'Occitanie, mancam crudèlament d'obratges que presentèsson una vista generala subre la realitat occitana. Pour l'Occitanie pretend respondre a aquela demanda. Ademai, lo títol daissa supausar un projècte prospectiu (e non pas utopic) destinat a noirir los debats al dintre del movement. Pasmens, aquel obratge m'a en granda part decebut.
Sa manca pus principala es pas l'abséncia d'unitat. Lo Petit Livre tanben èra estat redigit per d'autors diferents (e se plaçant dins una autra problematica). Pr'aquò, a la diferéncia del Petit Livre, l'òbra de Alcouffe, Lafont e Lagarde patís d'aveire pas los avantatges d'un recuèlh presentant divèrsas facetas d'Occitània.
Pour l'Occitanie se compausa de tres partidas, amb caduna son autor. Son d'un interès plan inégal, e Alcouffe sol arriba a abordar – emai a cernar amb una cèrta precision – lo problèma que me sembla essencial, es a dire l'apreension d'Occitània coma societat dominada.
Efectivament, Occitània pòt pas pus èsser vista coma aquela « autra França », mas coma una societat desarticulada per çò que privada dels mejans de trapar ela meteissa son camin a ela. Es aquela realitat que presenta Alcouffe, dins sa dimension economica, dins mai de 80 paginas consacradas a la socio-demografia e a la socio-economia de las regions occitanas. Ajudat per Joan-Claudi Lugan, Alcouffe expausa los mecanismes de la de degradacion demografica d'Occitània, presenta son estructura socio-professionala e analisa d'unes aspèctes de sa desarticulacion industriala, consequéncia del desvolopament dependent.
Alcouffe partís d'una idèa centrala, qu'Occitània correspond largament a la part dominada de la formacion sociala francesa : « I a pas dos jos-sistèmas independents, mas dominacion de las regions endarrieiradas e dels sectors arcaïcs. Melhor encara, aquestes son organizats per de centres de decision que lor escapan e que, per l'essencial, apartenon a l'autre jos-sistèma ». Es a aquela realitat que correspond lo concèpte de formacion sociala, que nos sembla capital, car permet a l'encòp de pensar l'inclusion d'Occitània dins l'ensemble francés (inclusion qu'interditz de la reduire a una societat de la « periferia »), e sa dominacion al dintre d'aquel ensemble (dominacion que l'alunha de las societats centralas o quasi centralas coma França). Aquel concèpte permet en mai d'articular una analisi en tèrmes de classas e una analisi en tèrmes de dominacion globala, e enfin de pensar lo josdesvolopament d'Occitània coma la manifestacion d'una forma de desvolopament especific, lo desvolopament dependent (çò que pausa en consequéncia la question d'un desvolopament autonòm).
Insistissèm sus aqueles punts dins la mesura qu'esclairan las mancas e las decas de l'analisi prepausada per Robèrt Lafont (e especialament lo capítol titulat Une société à libérer, pp. 177 a 187), que monta dificilament al delà de la pretencion d'una correspondéncia sociologica formala amb l'analisi economica d'Alcouffe. Mai que non pas una interpretacion sociologica, Lafont fa de consideracions lo pus sovent descriptivas, de còps que i a superficialas. Qual poiriá èsser segur coma el que, en massa, los joves païsans innovators « d'un haut niveau culturel et technique » son los actors d'una contestacion inedita, lo « fer de lance d'un combat de type nouveau », ligat a la volontat de viure al país (p. 182) ? Luòga que pòdon èsser tanben los vectors economics e ideologics del desvolopament del capitalisme en agricultura e, de còps coma en Lemosin, la basa sociala de la penetracion de la Drecha dins la païsanariá, contra lo Comunisme rural. Sabèm plan, de fait, çò que son venguts totes aqueles leaders païsans modernistas de la debuta de las annadas 60, de Michel Debatisse a Louis Lauga.
Lafont demòra, fin finala, presonièr d'una vision idealista de l'Istòria, aquela que precisament li fa avançar encara sa teoria del « contracte » (pp. 159-160), coma se l'inclusion d'Occitània dins la formacion sociala francesa podiá èsser lo producte d'un pacte, quin que siaguèssa, entre doas partidas consentas. Lafont pòt ben parlar d'una « nacion en tren d'aparéisser » (p. 158), son impossibilitat de causir entre França e Occitània lo mena a desirar la modernizacion d'aquel famós « contracte ». Un pauc coma se, dins lo domeni dels rapòrts socials de produccion per exemple, lo contracte de trabalh podiá èsser considerat coma autra causa qu'un acte intrinsecament inegal, que s'agís pas de « modernizar », mas de pausar coma un rapòrt de dominacion.
S'agís pas de manejar lo lengatge marxisant dins çò que a d'escur per pensar la realitat sociala d'un biais « materialista ».
Pèire Maclof
N.B. : Coma m'interessi sustot al present e al futur, ai pas grand causa a dire de la partida del libre redigida per Pèire Lagarde. Pasmens, me pòdi pas empachar de senhalar l'enormitat que consistís a donar al COEA (ara mòrt) l'origina de las revindicacions actualas del movement politic occitan. Lo COEA siaguèt un club reformista membre de la pro-americana Convencion de las Institucions Republicanas. Dins aquelas condicions, nos estonèssem pas que Pèire Lagarda aja lo front de citar pas un sol còp lo Partit Nacionalista Occitan, qu'inventèt lo concèpte de nacion occitana. Los espaventals, cal creire, fan encara paur, al país !
