Dins lo numèro 3 de la revista Aicí e ara en 1979 Romièg Pach fasiá la critica del libre de Claude Gendre e Françoise Javelier : École, Histoire de France et Minorités nationales (Fédérop, 1978)
Claude Gendre e Françoise Javelier : École, Histoire de France et Minorités nationales (Fédérop, Lion, 1978)
Claude Gendre e Françoise Javelier nos balhan, dins aqueste libre, una analisi fort interessanta del ròtle de l'escòla dins l'assimilacion de las minoritats nacionalas de l'Estat francés. L'obratge s'articula en doas grandas partidas, per estudiar successivament los aspèctes politic e pedagogic de la question. Nos ocuparem pas que del primièr.
L'introduccion es consacrada a la definicion de la nacion e, per l'aplicacion de critèris « marxistas », los autors n'arriban a la conclusion que l'Exagòn n'es pas una, ni primària, ni segondària, ni terciària, ni res. La diferéncia s'establís clarament entre l'Estat e las uèit nacions de l'Exagòn, que sèt son de pòbles dominats. L'analisi de Claude Gendre e Françoise Javelier s'apuja doncas sus una pensada clara e sens ambigüitat. Aimariam que lo Partit Comunista Francés, per l'aplicacion dels meteisses « critèris marxistas », n'arribèsse a aquelas conclusions. (Malaürosament, sembla plan que lo marxisme dins lo mond modèrne siaga sustot un otís d'escrachament de las minoritats).
Aquela definicion clara de las nacions empacha pas Claude Gendre e Françoise Javelier de tombar tot còp dins un simplisme gaire perdonable. Per exemple quand vòlon reduire lo problèma occitan a una question de « luta de las classas », o que declaran que l'aculturacion de las minoritats nacionalas es lo fach de la borgesiá, e pas que de la borgesiá.
Caldriá nuançar, car la situacion es pas tan simpla. Sembla trop aisit de faire dels michants borgeses los unics responsables de nòstra alienacion. Soi pas al corrent que lo Governament del Front Populari, volgut per lo proletariat exagonal, aguèsse res fait per arrestar l'aculturacion de las minoritats. Autre exemple encara pus clar : lo Partit comunista, qu'es pas particularament borgés, defendiá dincas a una epòca recenta de teorias imperialistas e centralizairises. Al sens contra, auriam pas besonh de cercar plan luènh dins nòstra istòria per trapar, dins la borgesiá, de corrents d'idèas mai o mens favorables a l'expression dels particularismes e a una cèrta decentralizacion. Emai ara, existís una borgesiá nacionala occitana, que son interès e sa logica son pas los dels grands monopòlis, o de l'Euròpa que se bastís.
Cal parlar sens ambigüitats. Cresi pas que lo sistèma capitalista – que siá lo de las multinacionalas, o, pus subtilament, un capitalisme d'Estat coma dins los païses de l'Est – se pòsque justificar de cap de biais. S'agís simplament de veire que l'imperialisme – valent a dire la lei del pus fòrt – es pas ni de drecha ni de gaucha. Es l'abotiment, dins cèrtas circonstàncias, de las tendéncias agressivas dels òmes e de las comunautats umanas. Me sembla que l'Istòria ne balha la pròva : lo sègle XIX siaguèt lo de l'expansion coloniala dels païses ont naissiá lo capitalisme ; lo sègle XX es lo de la descolonizacion occidentala, e del colonialisme socialista, o pretendut tal, que val pas mai que l'autre.
Per tornar a l'Exagòn, cal èstre plan ninòi per pensar que la borgesiá francesa (e l'occitana francesada) es sola responsabla, quand lo sol punt d'union entre ela e los representants del prolétariat es totjorn estat l'escanament dels particularismes nacionals non-franceses. De fait, las lutas entre nacions son pas jamai produchas per la luta de las classas. L'eliminacion del capitalisme e la disparicion de las classas representan pas la mendre garentia contra l'imperialisme. La luta nacionala es pas un « jos-producte » de la luta de las classas.
Aürosament, Claude Gendre e Françoise Javelier ne demòran pas a aquela dicotomia simplista, e n'arriban a reconéisser que « al nivèl d'una minoritat nacionala donada, pòt arribar que l'interès de classa de la borgesiá coïncide, per un temps e dins certanas condicions, amb lo del proletariat ». Van encara pus luènh quand citan Lenin : « Per tant que la borgesiá de la nacion oprimida lute contra la nacion dominaitritz, siam totjorn favorables, sistematicament e mai resolgudament que degun pus, car siam l'enemic lo pus ardit e lo pus consequent de l'opression ». Lenin que declarava tanben (frasa citada pels autors), que « dins tot nacionalisme borgés d'una nacion oprimida, existís un contengut democratic general dirigit contra l'opression. Es aiceste contengut qu'apujam sens restriccions ».
Aquò servirà a clavar lo bec dels ases que braman qu'Occitània « sera socialiste ou ne sera pas ». L'autodeterminacion es la basa de totas las autras libertats, car es impossible d'aver un proletariat liure dins un país dominat. Dins aquesta amira, tot çò que pòt ajudar l'emancipacion nacionala es positiu, e ne cal faire una prioritat, car cap de socialisme es pas possible sens independéncia prealabla.
Dins una Occitània non-dependenta, farem de segur çò que cal. Siam pro grands per aquò. Per de qué donc refusar una Occitània que seriá pas socialista, mas qu'auriá de chanças d'o devenir ? Caldriá èstre bravament madur.
Legissi per exemple, jos la pluma de Felip Martèl1 : « Una Occitania liura ont los flics e los esplechaires parlarián un occitan de tria, ieu veo pas l'interès, innocent que siáu ». Ieu, se me caliá causir, aimariái encara melhor me faire esplechar dins ma lenga que non pas dins la dels autres. Atal poiriá dins mon país trabalhar en occitan per un socialisme occitan. Qué ne ditz Felip Martèl ?
La question, fin finala, es de saupre cossí Occitània poirà venir socialista se comença pas, tot simplament, d'existir. En tenguent plan clar dins lo cap que socialisme es pas sinonime de marxisme.
Romièg Pach
Cobèrta de libre École, histoire de France et minorités nationales, Fédérop, 1979, Javelier Françoise, Gendre Claude
Nòta :
1 Publicat dins Occitans a Paris (bulletin de l'I.E.O. de la region parisiana, janvièr-febrièr-març de 1979).
