Resumit de la presentacion de Joan-Claudi Forêt (Universitat de Montpelhièr 3 - Paul Valéry) al congrès de l'AIEO de 2014 :
Eroïsme problematic e antieroïsme - Robèrt Lafont e Joan Bodon
La Vida de Joan Larsinhac (1951) es lo primièr roman occitan « modèrne » per l'escritura e lo subjècte. A 28 ans, Robèrt Lafont, tornant sus la guèrra que s'acabèt sièis ans mai lèu, expausa pel biais d'un doble romanesc l'experiéncia que n'aguèt. Coma tot personatge de roman, Joan Larsinhac es e es pas son autor.
La Grava sul camin (1956) es lo primièr roman de Joan Bodon. Resulta d'un long trabalh d'escritura començat en meteis temps que lo roman de Lafont. Lo prefaci de Lafont a la reedicion de La Grava per las Éditions du Rouergue en 1988, aital coma la correspondéncia inedita de Bodon-Lafont (letras de Bodon conservadas al fons Lafont del CIRDOC) nos esclairan sus la genèsi del roman. Dins un doble romanesc, qu'es e es pas el, o qu'es el en pièger, lo romancièr Bodon raconta sa guèrra, viscuda dins lo patiment e la vergonha del STO.
L'experiéncia de la guèrra que ne testimònian aqueles dos romans sembla fondar l'escritura romanesca que los seguirà respectivament. De Larsinhac, lo resistent tuat, a Ventenac, lo resistent murtrièr eròi de La Fèsta, la Segonda Guèrra Mondiala trèva Robèrt Lafont, qu'intrèt pas dins la Resisténcia e faguèt pas jamai estat d'un tal engatjament. Mas tre la Liberacion, son escritura e sa vida s'investisson dins l'engatjament occitan. Se reprenèm la distincion que fa Bergson (Les deux sources de la morale et de la religion, 1932) entre una morala de l'obligacion naturala e de l'imperatiu categoric (vision racionalista de Kant e Rousseau) e una morala fondada sus la causida individuala de modèls, la sonada de l'eròi e la consciéncia d'una mission personala (vision romantica), es d'evidéncia la segonda « font » qu'inspirèt la vida e l'òbra de Robèrt Lafont, de La Fèsta a sos darrièrs romans, en particular L'eròi talhat. Mas l'eroïsme es totjorn percebut coma problematic e ambigú, en perilh de narcissisme, de vanitat, de ridicul. La derision acompanha totjorn l'eroïsme-egoïsme.
Joan Bodon serà incapable de s'identificar a quin modèl eroïc que siá, enclin al contrari a i veire impostura o opression. Tota son òbra serà una entrepresa de demistificacion de l'eroïsme e dels sistèmas de pensada, fins als dos darrièrs romans La Quimèra e Las Domaisèlas, ont los personatges masculins son sistematicament castrats o privats de lors atributs mascles, fins al transsexualisme.
Es un percors somari e parallèl que propausam de las doas òbras, segon la categoria de l'eroïsme, en partissent de l'experiéncia de guèrra.
Joan-Claudi Forêt