Un article de la revista Lo Diari (numèro 55, 2020).
En provença, dins lo vilatge de Ròcaguda, nais Domnina a la fin del sègle XIX. Es la mai jova d'una familha miserabla, que patís de la marrida reputacion de « Mandra ». Tot coma sas sòrres, Irma e Gusta, totas doas partidas a Marselha per far fortuna, e tot coma sa maire, maridada amb un raubaire un pauc cinic.
Las Mandras, aquò fa paur, aqueles personatges estranhes e misterioses, cacibralhas dels barris basses, sens valor nimai morala, que vivon de la venda del còrs e lausan l'adultèri, terrorizan la populacion e venon en òdi als estajans de Ròcaguda. Segon las legendas las mai foscas, las Mandras son maldichas, pòrtan dramas e misèrias pertot ont passan, e, per una rason que se pòt pas explicar, serián pas que de femnas. A l'encòp persecutadas – se ditz qu'un còp èra, una foguèt rompuda viva e una autra penjada en efigia – e presadas, non sens vergonha, pels òmes del vilatge, aquelas bruèissas se maridan rarament, si que non amb de paures òmes portats sus l'alcoòl e lo jòc, per perpetuar la dinastia. En efièch, una Mandra pòt pas escapar a son destin, fixat de generacion en generacion.
Domnina, ela, sembla un pauc diferenta de las autras Mandras. Contrariament a sas doas ainadas, la jovanta es blonda e delicata, çò li val l'escais-nom de La Civadòna. Ça que la, demòra una Mandra e lo mond que l'enròda quita pas de li remembrar cada còp que la veson.
Jos l'influéncia de la Sòrre Nanon, que la pren lèu en amistat, la polida Mandra sembla doçament se sortir de sa destinada tragica, sens pr'aquò oblidar sa condicion primària de reprovada. La Sòrre Nanon dels Sèt Solelhs, estiraira, figura aimada del vilatge de Ròcaguda e plan coneguda per sa devocion religiosa, guida la jova Domnina, li apren a se comportar « coma cal », per èsser estimada e s'integrar al vilatge. E aquò fonciona plan ! Domnina trabalha amb Sòrre Nanon, al talhièr de la carrièra de las Postèrlas. Lo vilatge semble li aver perdonat son passat maudit. Domina, que cresiá pas jamai meritat aquel onor, se va quitament maridar, e amb un òme onèste : lo vièlh Trabuc de la Font dels Teules !
Mas un borgés del vilatge, lo jove Mederic Miraire, va trebolar la vida pasibla de la Civadòna.
L'eroïna païsana quita pas de se questionar sus sa destinada, sus sa legitimitat dins aquela societat rurala desaviada per la modernitat e pel progès tecnic. Se cresent colpabla de sas passions, Domnina, la polida Mandra, es una victima inconscienta de creséncias atavicas, concencuda d'un destin de l'eissida fatala.
Revirat en occitan per Miquèl Gonnin e Loís Gaubèrt, Domnina (Domnine en francés) es lo darrièr roman de l'escrivan provençal Pau Arena, felibre e grand amic d'Alphonse Daudet.
Emilie Bosc
Sorsa de l'article Lo Diari numèro 55, 2020
Primièra de cobèrta del libre Domnina de Pau Arena dins sa traduccion occitana
