Illustracion promocionala per la revista Òc
En agost de 2020 lo site internet de la FELCO comunicava sus la recenta publicacion del numèro 133 de la revista Òc dedicat a la vila de Montpelhièr.
La tissa d’una vila : desrocar de parets per tant de ne quilhar d’autras, sus los brigalhs d’unas memòrias esbolhadas. L’estona d’una espacejada, qual a pas jamai tridolat de solfinar a trauca temps ? « Voliáu simplament saber s’aurián pas de sobras de la bastissa vièlha sota lei bastiments modèrnes » (Nadala, Robèrt Lafont).
Amb aquela liurason, la còla editoriala d’ÒC a lo gaug de portar pèira al Clapàs. Avèm volgut un numèro rebolhent de saba jove e de promessas d’endevenidor. Vos convidam a una espacejada somiada : ciutats, plumas e parladura, carrièras e èrbas fòlas, Catalans, estudiants, musica e chivalets, orizonts maritimes, fins a Maltas, e rèire-país garriguenc… Darrièr la palissada, lo terren enermassit de l’aventura.
Somari
Pas dau Lop
- En òbras : la redaccion
- L’occitan parlat a Montpelhièr : Quentin Peiràs
Plan de l’Om
- Montpelhièr vila occitana (sègles XVII-XXI) : Maria-Joana Verny
- Montpelhièr o l’espigason plurala : Joan-Frederic Brun
- Montpelhièr e qualques plumas : Domenge Aussenac
- Joan-Frederic Brun, mètge del còs e de l’arma : Joan-Claudi Forêt
- Frédéric-Jacques Temple, escriveire occitan : Joan-Claudi Forêt
Lo Peiron
- Sèt abelhas dau silenci : inedits de Max Roqueta
- Per las carrièras d’aur : Joan Larzac
- Montpelhièr : Franc Bardòu
- Ciutat Mion : Laurenç Alibèrt
- Aquela espiga : Felip Gardy
- Una èrba : Joan-Pau Creissac
Jardin de las Plantas
- En lanç de lum, Krimo : Joan-Pèire Tardiu
- L’enclausida en garriga : Josiana Ubaud
- Lei miraus trebolats de l’istòria : Rotland Pecot
Plaça de l’Uòu
- L’arma sòrre : Maèla Dupon
- Tanlèu la nuòch : Bruno Peiràs
- Serenas : Ulisses Azibèrt
Carrièra de las Cabirolas
- Lo Med’òc, còp d’orgòne sus Antigòna : Bruno Peiràs
- Montpelhièr, remix : Chab de Mauresca fracàs dub
- Promessas maltesas : Rodin Kaufmann
- L’agach de mèstre Jaques : Pèire Laurence
Carrièra Ramon Llull
- El Montpeller de Josep-Sebastià Pons : Teresa Dalmau
- Jordi-Pere Cerdà i Montpeller : Maria Grau
- Ho podria aver dit en la seva llengua : Joan-Ives Casanova
- Als meus cosins occitans (ÒC n° 300 de 1991) : Jep Gouzy
Los arcèus
- Robèrt Lafont – Nadala, lo diable es al Clapàs : Bruno Peiràs
- Felip Gardy – Montpelhierencas : Silvan Chabaud
- Jaques Rodil, una vida d’escritura : Clara Torreilles
*
Lo 15 d'octobre de 2020, après sa publicacion, Pèire Rabasse, sul site internet de la revista Lo lugarn ne fasiá la critica.
La revista Òc ven de publicar un numèro especial sus la metropòli montpelhierenca
Malgrat las dificultats bèlas qu’an las revistas literàrias occitanas a trobar un lectorat espandit e perenne, fan caduna del seu costat e amb sa pròpria personalitat, un trabalh remirable d’introspeccion e de prospeccion de la vida intellectuala en Occitània. Es la cultura occitana dins totes sos aspèctes qu’es trimestralament passada al sedaç del Gai Saber, de Reclams e d’Òc. Dirai pas jamai pro sovent, e jamai amb pro de fòrça, que las nos cal sosténer. Las cal sosténer concretament en s’i abonant. Avèm aquí tres joièls, quasi totes centenaris, que nos cal fortificar. Son tres institucions complementàrias que nos fan besonh e que devèm preciosament servar e desvolopar.
Darrièrament ven d’espelir lo numèro 133 de junh de 2020 d’Òc. Fasiá temps que son comitat de redaccion nos aviá pas servit un numèro tan complet e consistent. Aqueste es tot, o gaireben tot, consacrat a la ciutat de Montpelhièr e son parçan. Un numèro espés qu’ensaja de tocar a tota la vida actuala e passada de l’occitanisme clapassièr. Es una plan bona iniciativa que s’ameritariá d’èsser tornada presa per las autras metropòlis occitanas que son Bordèu, Pau, Lemòtges, Clarmont d’Auvernha, Tolosa, Marselha o Niça.
Malaürosament aquesta numèro especial comença plan mal, amb un article titolat « Qu’es aquò l’occitan parlat a Montpelhièr ? ». Alara que la lenga es en passa de s’escantir a fièch, assassinada qu’es pel poder imperialista francés, alara que la lenga s’ausís pas mai per carrièras e d’ont mai a Montpelhièr ont i aguèt una fòrta colonizacion de poblament entre los que son davalats del Nòrd d’Euròpa e los qu’an pujat del Nòrd d’Africa, alara que la situacion sociolengüistica es catastrofica, aquí que l’autor nos ven parlar de las desfuntas especificitats del josdialècte montpèlhierenc e quitament de las diferéncias qu’existiguèron dins una autra vida entre los locutors de la ciutat e los de sas banlègas. Mas ont es anat quèrre aquelas dichas diferéncias endacòm mai que dins lo passat ? D’uèi es impossible qu’aja rescontrat prones locutors naturals per se lançar dins aquela mena d’estudi en laboratòri. En laboratòri per çò que lo malaürós deguèt anar cercar sos exemples dins de libres poscoses. Al quiti moment ont la lenga es a crebar, es suicidari de pèrdre son temps a n’aquela mena d’espepissada jos-josdialectala. Mas aquò sembla èsser lo jòc de la rotleta russa qu’agrada tant a una part bèla de l’occitanisme. Sembla véser pas que se d’uèi volèm tornar lançar la socializacion de l’occitan o caldrà far a partir de son estandard e res de mai. Es ara clar qu’avèm pas d’autra alternativa. Perqué agachar de longa enrè, quand la paret es davant ?
Aquel inutil article es seguit d’un de Maria-Joana Verny que fa l’istoric de la resisténcia occitana a Montpelhièr entre los sègles XVIIen e XXIen. O fa onestament en qualques paginas, çò qu’es una brava escomesa. L’universitària es una especialista de la literatura nòstra que trabalhèt dins la vila, çò que li permet d’aver una vista d’ensems de l’occitanisme a Montpelhièr a travèrs lo temps.
Joan-Frederic Brun torna prene en seguida l’istòria literària de la vila en cavant un pauc mai los aspèctes artistics que non pas militants. Son article ven en complement de lo de Maria-Joana Verny. Domenge Aussenac, el tanben nos alestís qualques retraches d’escrivans montpelherencs. Nos narra mai que mai sos rescontres amb aquelas personatitats, que, siá ditz en passant, son totjorn las meteissas ; valent a dire los Roquetas (al plural), Robèrt Lafont, etc…
Puèi, es Joan-Claudi Forest que nos fa, a son enveja, lo retrach de Joan-Frederic Brun. Aquí començam de virar en redond e a prene lo caluquitge. Sèm en plen dins l’entre-se : tè tu, tè ieu. Me mandas l’escensor e lo te torni… Me presentas e te presenti… Me balhas de sucre, te torni de mèl… Non pas que los escrivans montpelhierencs foguèsson pas de valor, mas a fòrça d’autoglorificacions e d’autosatisfaccions en grop pichon, aquel numèro especial d’Òc acabariá per alassar los legeires los mai volontoses. Aürosament que dins lo nombre i a d’articles per relevar la salsa.
Me demandi plan cossí se fa que la redaccion de la revista Òc aja pas sollicitat de Gascons, Lemosins, Auvernhats, Provençals, Gavòts, etc… per parlar dels autors montpelhierencs ? Ont es la panoccitanitat dins aquel numèro ? Se seriá fach qu’aquò auriá balhat d’ample als prepauses. Es almens çò que me sembla.
Una de las idèas mai mannadas de la redaccion es estat de demandar un article a la granda etnobotanista Josiana Ubaud. Aquesta saberuda nos ofrís una passejada botano-literària en país montpelherenc amb d’explicas d’una precision cirurgicala. Amb lo blòg Sapiença, es la sola a l’ora d’ara a far de vulgarizacion scientifica en occitan. Mas ela es una inalassabla cercaira que passa bravament de temps sul terren. Tot çò que restituís es frucha d’experimentacions e d’observacions menimosas. Las grandas revistas intellectualas occitanas se devon pas acontentar de rendre compte de literatura. Non solament se devon dobrir a totas las arts, mas tanben a totas las sciéncias. Nos cal contunhar sus aquela dralha. La cultura es un tot que deu èsser enfaciat dins sa globalitat.
Causa remirabla es la presentacion de l’escrivan occitan de lenga francesa Frederic-Jacme Temple. Devèm lo tèxte a Joan-Claudi Forest que ne parla amb erudicion e sensibilitat. Es pas pro sovent que se parla dels escrivans que se sabon e se dison occitans tot en escrivent una lenga francesa que las circontàncias de la colonizacion lor impausèt. Mercés, doncas a la redaccion d’Òc d’aver pensat a n’aquel escrivan montpelhierenc que s’ameritariá d’aver una part mai importanta de son òbra revirada dins sa lenga de còr, fauta d’èsser sa lenga d’expression. E perqué pas de numèro de las revistas occitanas entièrament consacrats a la literatura occitana d’expression francesa ?
La singularitat de la revista Òc es de sovent presentar de plasticians occitans o estrangièrs. Dins aqueste numèro, Joan-Pèire Tardieu se clina sus l’òbra de Krimo. Un artista singular que val segurament lo còp d’èsser conegut e seguit. Malaürosament cap de sas mòstras nos es indicada dins l’article. Alavètz, nos serà malaisit de l’apreciar de vista franca.
Pòdi pas acabar aquesta presentacion sens mentionar que dins aqueste numèro es estat fach una plaça a la jove generacion dels escrivans occitans montpelhierencs. Los anam pas totes citar, mas soi estat pertocat pel tèxte remirable e prometeire de Maëlle Dupon. S’aquela femna conunha d’escriure dins l’avenidor, es pas la pena d’anar quèrre pus luènh : avèm aquí la granda escrivana de deman.
Pèire Rabasse
*
Revista Òc. Numèro especial 133 de junh de 2020, 225 paginas. Lo bulletin per la commandar es [aquí]
