En 1972 la redacion de la revista Vida Nòstra entrevistava Fèlix-Marcèl Castan. Lo tèxt foguèt publicat dins lo numèro 6. La presentacion e las questions son de Miquèl Bertomieus.
Presentacion
Dins un dels darrièrs numèros de Vida Nòstra, avètz poscut legir un rendut-compte de l'espectacle dels cantaires occitans al Festenal de Montalban. Vida Nòstra a volgut encontrar per vos lo director d'aquel Festenal, lo Sénher Fèlix Castan, que coneisson ben los que presan la letradura occitana d'uèi, mas dont l'accion demòra inconeguda dempuèi sa sortida de l'IEO. Vida Nòstra merceja lo Fèlix Castan de s'èstre prestat a nòstras questions, emai siaguèssen de còps enojantes. Nos agrada tanben de trobar dins lo Fèlix Castan, al còp un occitanista actiu, per çò que tòca la Mòstra del Larzac e lo Festenal de Montalban, e un pensaire que nos pòt ajudar a concebre mai clarament l'organizacion del movement occitan se volèm arrestar « son esparpalhament, sa pulverisacion ».
Entrevisa amb Fèlix-Marcèl Castan
– Coma e en quala annada sètz dintrat a l'IEO e coma e quora ne sètz partit ?
Soi pas dintrat a l'IEO, i foguèri de naissença. Èri dintrat a la SEO sus la demanda de Renat Nelli que n'èra president, en 1943 apr'aqui, « per representar los joves » d'alavetz : nos coneissiam dos joves e nos representàvem totes dos, ieu e Lafont.
Èri, d'aquela epòca, vailet dins una bòrda de l'Onor de Còs, prèp de Montalban. Aviái gaire pensament que d'una causa : l'experiéncia lingüistica e umana que viviái a plec, aquel punt de vista sus la natura e la societat que l'ai jamai plus debrembat, una mena de salvament radical.
Per ne partir, ne partiguèri jamai aitan pauc... Me convendriá pas, se volètz per aqueste còp, de mençonar cossí me vegèri pr'aquó faidit un jorn de 1965 : sabi pas mai ara lo perdequé qu'alavetz.
– Que pensatz del movement occitan a l'ora d'ara, e coma vos vesètz per rapòrt a el ?
Una sola causa me malcòra e me dòl dins lo présent de nòstre movement occitanista : son esparpalhament, sa pulverizacion. Ont i a pas d'unitat, i a pas d'occitanisme.
Ieu, me vòli enlòc, dins cap de grop o gropuscul, me disi occitanista, non desiri una autra definicion.
Atendi de la joventud la liberacion dels dògmas alienaires e lo respecte de la pensada de cadun.
– Vòstra accion a la Mòstra del Larzac es mal coneguda. Qual es aquí vòstre vertadièr pretzfait ?
Ja me soi un pauc explicat dins OC. Al centre geografic d'Occitània, sul camin larg dubèrt de Larzac dedicat a las auturosas meditacions de l'istória, avèm establit dempuèi très ans lo rendetz-vos de l'art occitan, en testimòni de vitalitat : e per la volontat de portar las colors occitanas dins lo combat, la dialectica e la contesta del temps que vivèm.
Los pintors e los escalpraires tant coma los escrivans mantenon l'engenh d'Occitània.
Sul trabalh artistic s'organiza una realitat qu'era pas vesedoira aperabans, preséncia dinamica qu'ajuda los escrivans a tornar pausar las piadas dins l'univèrs de civilizacion, a sortir collectivament del ghettò. Aligança fegonda per totes : aquela reciprocitat fonda l'aventura, la recobrança d'una creacion coerenta, una originalitat sens vergonha, que la literatura d'òc n'es lo còr, un còr dins un còrs.
– E pel Festenal de Montalban quales son vòstres projèctes ?
Lo Festenal de Montalban serà Festenal d'Occitània se los occitanistas d'ara-en-abans o desiran.
Aicí una organizacion plan rasigada prèsta a servir l'òbra occitana al nivèl professional, s'aquel qualificatiu a son sens. Non pas en faguent una part, dins los cantons escurs, als programas occitans, mas al centre del cartèl : concentracion de l'expression actuala d'Occitània.
Abançarà dins sa tòca a proporcion de l'acampament popular : en Irlanda unes grands Festenals musicals an aital capitat, e valon totes los arguments de paraula que se pòdon deslargar. Se farà de per l'accion unenca de tot çò que se ditz occitan e vòl un bon còp desclucar al lum de la vertat.
– Per acabar, coma vesètz l'avenir de l'occitanisme e dins quala mesura vòstre trabalh lo prepara ?
Ai respondut en partida.
Vesi tres plans : en primièr lo domeni literari amb sas revistas (OC) e sas edicions, luòc de las contradiccions mantengudas. Puèi lo domeni scientific e pedogogic (IEO), luòc de las contradiccions resolvudas.
Lo tresen es d'environa e de contèxt (oblidar pas que lo tèxt pren son sens del contèxt !) : m'estalviaretz de ne donar còpsec lo retrach amb sa complexitat... L'occitanisme n'es la sintèsi, la polsada emai l'imbrandabla certitud.
Montalban lo 11/03/1972
