Detalh de la cobèrta del roman Mièja-Gauta de Max Roqueta publicat en 2010
Lo tèxt çai-jos es extrach de la plaqueta de presentacion de la mòstra : Max Roqueta, la libertat de l’imaginari, que se debanèt del 4 de decembre de 2014 al 28 febrièr de 2015 a la mediatèca centrala d’aglomeracion Emile Zola de Montpelhièr.
Romans o ensages filosofics ?
Max Roqueta a escrich mai que mai poèmas e novèlas. Mas sus lo penjal de sa vida, se trai dins l'escritura de « romans ». En 1996, La Cèrca de Pendariès, en 1997, Tota la sabla de la mar, e en 2002, Los Dona-d'èr.
Quand defuntèt, mantuns romans demoravan inedichs o inacabats : La Clastra dau Patarin, Memòria mongòla, Dicha als relòtges, e Samarcanda. En 2010, Lo Trabucaire edita en occitan un roman postume acabat : Mièja-Gauta o lo Gentilòme de veire. Mièja-Gauta es l'escais d'un nafrat descarat de la guèrra de 1914-1918.
Dins La Cèrca de Pendariès, un mètge montpelhierenc de la Renaissença ten son libre de rason, fa la relacion de sa vida vidanta, de sas pensadas, de las disseccions que mena d'escondons. Fin finala, sauprà que çò que cresiá, el primièr, d'aver descubèrt en anatomia, après d'annadas de cèrca, un autre l'a ja trobat. Tota vana glòria avalida, se retròba sol cara a la pèsta que poirís còrses e ments...
Dins Tota la sabla de la mar, al dieu pagan que l'aima, la Sibila de Cumes demanda l'eternitat, « tan d'annadas coma i a de grans de sabla en riba de mar ». Al fil dels sègles, lo dieu passa ... Sa sirventa se muda en totas menas de femnas a de reng (dama romana, esclava, mostraira d'orsa...), en bèstias, en plantas, en pèiras, fins a se fondre dins lo cosmòs. Lo poder « chamanic » de l'escriveire e del poèta s'i deliura dins son ample...
Aqueles romans conoisson ges d'intriga, se tracha pas de romans classicament psicologics. Son un perpensar sus l'illusion de l'immortalitat e de la conoissença, l'umanitat de las bèstias de cara a la crudelitat dels òmes e sus la necessària armonia amb la natura.