Fotografia de l'autor del libre D'aucèls e d'òmes, Joan-Loís Segondy ©IEO d'Erau
En 2023 sortissiá lo libre D’aucèls e d’òmes de Joan-Loís Segondy. Lo site de l'IEO 34, al mes de novembre de la meteissa annada publicava una presentacion de l'autor.
Sul libre D’aucèls e d’òmes
Bonser a totes : me sone Joan-Loís Segondy, los amics de Clarmont m’an fach passar davant, ieu que soi dempuòi un quinzenat d’annadas escolan en primièra annada a l’escòla dels Tega-Los de Clarmont e donc, o comprendretz, soi gaire rassegurat. Ai fach seguir mon papieròt que soi pas un conferencièr de tria. Sèm aquí de vèspre per vos parlar d’un libre suls aucèls que i avèm trabalhat la man dins la man.
Aital avèm pres la pluma, una pluma d’auca blanca trempada dins la tencha roja de Salagon per ensajar de metre al lum los aucèls de nòstre bèl terraire d’Occitània.
Aital amb los Tega-Los, gaujosa tropa de festejaires afogats de cultura occitana, de crostada e de bon vin, per quals cada escasença es la bona per faire tampona, trabalhèrem mai de dètz ans sus aquel libre.
Avèm enfin plegat aquel libronèl tant esperat e que ne finissiá pas de s’acabar. Al començament siaguèt una mena de desfís, per un pauc pimentar la salsa, nautres que fasiam pas la diferéncia entre un mèrle e una cardonilha, avèm lançat aquel improbable projècte suls aucèls d’òc, e après d’ans e d’ans de coason, lo caganís ven de prene sa volada, emai es pas tròp lèu fant de chichorla !
Per tot dire aquel libre foguèt endralhat per azard.
Al mieu ostal, per pas tròp faire lo rambalhièr de cosina, me recaptave dins lo burèu ont aviái començat de notar qualques noms d’aucèls en occitan, aviái pausat mas patas de moscas sus tres o quatre fichas, puòi un còp lançat, ne faguèri vint, cent, dos cents e aital sens me n’avisar me trapèri amb un cataplasma de dos cents quatre vint fichas d’aucèls sus l’esquina, tot aquò escrich a la man sus de papièr « Bristòl ». Puòi per de dire de profechar d’un supòrt informatic, piquèri tot aquel daquòs sul clavièr de l’ordinator, amb un sol det sioplet, te responde que siaguèt pas pichòt afaire, e mai qu’agantèri una sidola sus lecaplat.
Foguèri lo primièr susprés de ma perseverança, es verai que trabalhavi sustot perfusat a la cervesa e al vin de Vendemian que tot lo mond aicí ne convendrà es plan melhor que la piqueta de Clarmont d’Erau que te petardariá un mòrt. (Aquela pichòta parentèsi just per atissar un pauc lo Joan-Pèire que ditz que lo vin de Clarmont es melhor que lo de Sant Guilhem).
Bon, per tot dire, aquel dorsièr d’aucelaire del dimenge èra censat finir al fuòc o al fins fons d’un tirador. Un bèl jorn pasmens lo fisèri al Joan-Pèire qu’es de còps de bon conselh. Evidentament me soi fach passar un sabon que tot aquò èra picat a la me damne, pasmens un còp apasimat se metèt al trabalh per ensajar d’apitrassar tot aquel daquòs coma se deu, e aquí francament faguèt un brave emperau. E puòi suspresa ! Micaëla la Presidenta que fa virar lo molin d’una man de fèrre e que seguissiá de luònh mon pichòt passatemps, prepausèt de faire lo cors d’occitan del dimars a l’entorn dels aucèls. Macarèl ! Aquí un autre afaire ! Sul còp diguèri pas de non mas me pensavi pasmens entre ieu qu’aquò èra una d’aquela idèa un pauc bauja que vos ven quand as un pauc siblat la linòta, e de tot biais èri segur que tota aquela còla de farandolaires del dimars n’auriá lèu un sadolàs de se mainar cada setmana de lausetas, de passerats, de chinchorlas, de cotolius, de quicha-quichons e te sabi ieu. Tot aquò anava faire figa lèu fach e se fondre en mèrda de becassa ! Per lo còp aquí m’enganavi bravament, aviái sosestimat lo capuditge, la tenacitat e la valença legendària de los de la Ramassa ! Es verai qu’als primièrs corses aquò merdejava regde, sabiam pas tròp se caliá pondre o coar, avançàvem coma los crancs, de reculons, es a dire que caliá decidir del bon biais de faire, ensajar de planificar tot aquel daquòs, tanben per l’etimologia dels noms d’aucèls caliá revirar del grèc, del latin. Mas, per bon astre, aviam amb nautres Teva que parla corentament aquelas doas lengas mòrtas e que jòga amb lo grèc e lo latin melhor que Mbappé amb una pauma !
Adonc après una passa o cadun amb son aire de pas i tocar disiá la sieuna, a arpatejar, a arborizar mai que mai, avèm finit per endralhar tot aquel prètzfach e doçamenet aquel afaire comencèt de s’entanchar. Lo paure Joan-Pau Bringuier qu’èra encara amb nosautres plaçava a bèl exprèssi sas remarcas sabentassas e constructivas, lo regretat Carles Fadat, qu’èra un grand especialista en ornitologia e sustot de la becassa venguèt tanben nos donar la man, Micaëla, Joan-Pèire, Ives, Teva cadun s’afanava e portava sa peireta a aquel projècte original en gestacion e que doçamenet començava de far son camin. Rassegurat e encoratjat per tot aquel vam, per tot aquel estrambòrd collectiu inesperat e de bon auguri, me soi desbotonat per crompar un « reflex » amb un fotrassàs d’objectiu especial aucèl, capable de te cròcar un passerat a totas las legas, un encastre que te pesa un ase mòrt e tot aquò per dire d’aportar un pauc de color e d’illustrar totas aquelas fichas. Aital los qu’an la bròda de legir l’occitan poiràn totjorn espiar los imatges. Deve convenir que per la fotografia èri gaire embiaissat e lo problèma es qu’aqueles massibrans d’aucèls, quand per astre vòlon plan se faire veire, bolegan a de reng, de longa. Aital un còp me mancava la coa, un còp aviái pas que las patas e per dessús lo mercat tot aquò èra fosc. Macarèl ! èrem pas renduts ! Finiguèri pasmens per arrapar lo còp, i metèri un pauc de sal sus la coa als passerons e aquí, cocanha ! finiguèri per capitar qualques fòtos que benlèu anavan faire l’afaire.
Anem zo ! èrem plan lançats, tot nadava dins l’òli, vai te faire fotre ! vaquí la covid que se convida ! Ara son los chineses que se i meton per nos copar las alas ! Estofavem jos la masqueta, fintavem lo vesin per veire se començava pas de tossir, de raufelar o d’escopir pertot, puòi venguèt lo temps o calguèt arrestar los corses, e per finir, mancava pas pus qu’aquò ! lo confinhament. Tot aquel bolegadís per pas res ! Miladieu ! la cavala se negava ! aquela salòparia de marrana nos faguèt calcinar dos ans, dos ans a se rosegar a l’ostal, a se farcir a la television l’autre emplastre, le rei Salomon, que recomandava de demorar embarrat, « d’atchomar » dins lo coide e de se potonejar pas, doas longas annadas a se bricolejar de masquetas amb de vièlhas toalhas o d’eslips traucats. Dos ans de purgatòri a se manjar lo sang, a corrir pertot per trapar de papièr tòrca-cuol e a gastar de bon tressièis per se lavar las mans, quana pomada ! Lo mond èra vengut baug ! Caliá rensenhar un formulari per anar faire pissar Mirza o per crompar de macarrònis ! Aürosament aviam lo sabent de Marselha que manquèt trapar lo remèdi. Finalament tot aquò finiguèt per s’arrengar, la covid partiguèt recaptar sas pelhas endacòm mai e aquela passa marrida èra saique darrièr nautres.
Aital totes vaccinats de fresc, i sèm tornats dins lo banh de la carrièra Bara qu’aquò’s nòstre novèl recaptador, i sèm tornats tant enfuòcats coma al primièr jorn. Lo Joan-Pèire, d’èstre demorat embarrat tant de temps, èra coma un leon en gàbia e mai sas blagonetas èran mai pebradas qu’abans la crisi. Alara m’avètz comprés, finit de lambinar ! A tot aquel molon de fichas illustradas avèm apondut las fabiòlas d’Esòp reviradas per lo Joan-Pau Bringuièr que se carguèt tanben del prefaci, puòi avèm fach un capítol suls mimologismes, aquo’s un biais d’interpretar lo cant de l’aucèl amb de paraulas umanas, avèm apondut un pauqueton de topografia de l’aucèl, un peçuc d’avantprepaus, una revirada de las fichas en francés e tanben, mas aquí passarem lis, a la fin del libre, un pichòt indèx de 2 800 intradas que faguèt un pauc reguitnar lo Domenge que s’avisava que la talha e lo prètz d’aquel libràs montava pus vite que la contèsta sus la reforma de las retiradas.
Aquí avèm recebut l’ajuda preciosa del professor Renat Portièr que s’afanèt de bon grat a relegir e corregir aquel trabalh puòi avèm tot relegit e encara relegit fins qu’a èstre a calòs, fins qu’a ne fotre un sadolàs coma un chòt de grilhs de tota aquela besonha. Cadun aviá una especialitat, Micaëla la gramatica, las decas, los accents ! Joan-Pèire los espacis, la ponctuacion, las verguetas ; Teva lo latin, lo grèc. Èrem venguts una mena d’entrepresa especializada dins l’aucelilha ! Vos pòdi dire que los avèm bravament sambotats totes los diccionaris « e de que ditz Ubaud ? » « e de que ditz Cantalausa ? » « e de que ne ditz Rapin ? » Dison que son pas d’acòrd e que cadun fa coma vòl ! Finalament avèm mandat tota aquela besonha a l’Alòdia, la grafista de l’IEO per finalizar lo projècte. Podèm dire qu’a l’Alòdia li avèm fach la misèria, un còp li fasiam cambiar las fotografias, un autre còp lo tèxt, puòi èra la compaginacion qu’anava pas, la color e lo contraste e enfin per faire bon pes, uòch cents cinquanta decas a corregir sul darrièr mandadís ! Pas qu’aquò ! Pareis que l’Alòdia va quitar un temps l’IEO per faire lo torn d’Euròpa a bicicleta, me soi pensat que nautres l’avèm ja plan passejada ! Mercé Alòdia per ta paciéncia grandarassa !, meritariás la medalha !
Epilògue d’aquel afaire : al mes de mai [2023], Alòdia me mandèt lo messatge tant esperat que disiá : « Las correccions son acabadas, avètz tot validat amb la còla dels Tega-Los, sèm al cap d’aquela bèla aventura ! » Òsca ! Aviam capitat, mas quana susada ! Dètz ans a se crebar la teleta, la mitat de la vida d’un chaval ! Pasmens avèm tengut lo còp e menat aquela entrepresa a cap de rega, sustot gràcias a las gostosas còcas de Micaëla, a las cervesas fresquetas del Joan Pèire nòstre tavernièr clavaire, a las remarcas constructivas de Teva que per dessús lo mercat nos despatolhèt lo latin e lo grèc e sustot gràcias a mos encoratgaments arderós quand me desrevelhavi. Aquí m’avise que lo sol d’aquela valenta tropa qu’a son nom e que fa son bèl sus la cobèrta es lo qu’a pas res fotut !
Ara qu’avèm finalizat aquel trabalh ne sèm totes segurs als Tega-los que los aucèls d’en çò nòstre cantan en òc las lausenjas de la crostada de Clarmont amb d’olivas verdas « sioplet »!
Bon, es pas lo tot, ai pro galejat per de vèspre.
Grand mercé a totes los amics qu’an seguit tot aquel periple, que nos an mandat de fotografias e d’observacions, que nos an sostengut e encoratjat, vos demòra pas mai qu’a faire la reclama per aquela polida produccion originala, Tega-Los, que podèm enfin palpejar.
Acabarem sus una nòta poetica amb Leon Còrdas : « La poesia es benlèu un conte qu’a raubat de colors e d’alas als aucèls. »
Plan mercé a totes d’èstre venguts tan nombroses e de m’avure escotat sens cridar seba.
Plan coralament,
J.-L. Segondy
