En 2017 sortissiá lo primièr roman de Miquèu Arnaud Quora la matèria. Tornan publicar çai-jos la critica que ne faguèt Sèrgi Viaule dins lo jornal La Setmana (genièr de 2018).
1ièr roman de Miquèu Arnaud
Fa totjorn gaug de véser aparéisser en literatura nòstra un novèl vengut. Pròva que, malgrat una baissa preocupanta de la venta dels libres, d’unes afogats de literatura sabon trobar los camins de la creacion. N’es lo cas per Miquèu Arnaud. Anam pas botinhar nòstre plaser de véser pasta levar.
La quatrena de cobèrta de son libre nos balha qualques indicas sus l’autor provençal. Entre maitas causas pòrta que d’ora Miquèu Arnaud agèt una enclinacion per la lenga e la cultura nòstras. Aquò lo menèt naturalament a escriure dins sa lenga d’èime e de còr.
De tira, aquel obratge suspren. D’efièch, tre la debuta l’autor passeja son legeire dins un contraste entre traccion animala e veïculs futuristas, entre arcaïsmes e sciéncia ficcion. S’agrada a mesclar los genres. Ensaja d’enfaciar e d’explorar mantunes biaisses de viure, mantunas proposicions de desvolopament economic. O, puslèu, los met en parallèl dins un anar gaireben binari : un esclòp dins lo passat, un autre dins l’avenidor. L’autor daissa son imaginacion s’anar passejar suls camins traversièrs d’endemans tan improbables que politicament incorrèctes. Encara que... encara que l’utopia aja totjorn format part de la vida coma de la literatura. Sèm en l’an 2200, a l’epòca de la transvision electrooptica en Occitània Orientala, e las causas van tan plan e tan mal qu’en 2017.
Dins aquel raconte mantunas destinadas individualas e institucionalas s’entrevescan. I es question d’una Provença – qu’anatz saber perqué ? – per miracle se ven de ganhar son autonomia politica e que decidís de se tornar occitanizar. Alavetz, lo legeire s’agrada de soscar per saber s’aqueste conte de Miquèu Arnaud es de politica ficcion, o se seriá pas puslèu un roman d’anticipacion (dins l’accepcion primièra del vocable). Es tanben aquò que fa lo fachin d’aquel obratge tras qu’original dins sa concepcion. D’efièch, fins ara dins la literatura occitana pauques son los autors qu’abordèron lo tèma de l’occitanisme politic sul registre ficcional.
L’anar de la narracion es ritmat a còps de quichadas sus l’abrivador. L’autor ensaja de projectar sos personatges dins una societat, non pas completament fantasmada, mas que, a i plan soscar, poiriá perlongar la que coneissèm a l’ora d’ara. A condicion, plan solide, que foguèssem capables d’aver un avenidor e de nos anar pas ronçar dins la paret de la pollucion.
Lo raconte de Miquel Arnaud met de quand en quand sos eròis en pausa. Per exemple en lor prepausant un regalèmus al restaurant o tanplan un rescontre amorós. Per çò que se dins la societat descricha los mejans tecnics son pas los meteisses que los de 2017, los rapòrts socials e afectius semblan aver pauc cambiats.
Talament plan que qualques còps nos creiriam èsser tornat enrè, valent a dire d’uèi. Ne vòli per pròva que los clichats de la Marselha de 2200 semblan singularament a los de 2017 : « Te rendes còmpte, una partida coma aquò, lei doas equipas primièras d’Euròpa ! Aquò va bolegar ! Ren que per l’embient. E puèi, òu, siam marselhés, putansi, van veire aquelei chapacans de Praga, coma siam cauds nosautres. Crenhèm degun ! Zo Marselha ! ».
Francament ne soi a me dire que s’en 2200 la ciutat foceana a pas d’autras riquesas culturalas que lo piètre folclòr de son club de fotbòl, serà plan trist...
Explorar en literatura lo domeni de la politica/sciéncia ficcion necessita una imaginacion de las bèlas e tanben benlèu qualques coneissenças dins las sciéncias. Tantas causas que semblan pas mancar a Miquel Arnaud. Lo raconte es pas totjorn lineari. Arriba que se passe sens gaire ligason d’un temps a un autre e d’una accion a una autra. Ça que la, seguir lo roman demanda pas una atencion particulara al lector. Cal pas véser los cambiaments de tonalitat narrativa coma una dificultat de lectura. Al contrari, los cal considerar per un enrequiment de l’alestiment romanesc volgut per l’autor. Dins aquela òbra, Miquel Arnaud s’amusa a cambavirar lo mond. Revèrsa los modèls coneguts e tanplan ne congrèa a son agrat. Imagina una societat dels contrastes, dels antagonismes e de las luchas despietadosas.
O fa amb creativitat e versemblança. Talament que lo legeire se daissa prene dins los fialats de son escritura. Un còp embarcat sus la nau del raconte tira mal per ne devalar. Es embelinat pel viatge e segur qu’a enveja d’arribar a destinacion sens escala (sens aver a pausar son libre). Dins l’accion de vidas se crosan e s’entrecrosan a un ritme sostengut que daissa gaire plaça per la languison. Aquel biais de menar son afar tamborn davant es un pauc la marca de fabrica de Miquel Arnaud. Aquel primièr roman es ambiciós. L’autor provençal s’es mes la barra nauta, emai l’a sautada amb elegància e maestria. Aquel roman escomés lo torn de fòrça d’èsser a l’encòp policièr, d’anticipacion, d’espionatge e de plan maitas causas encara. Avèm aquí una narracion escalcida dins una lenga modèrna e pro plagadissa per s’adaptar a totas las situacions imaginadas. A longor de roman, lo legeire se daissa agradivament portar per una escritura mestrejada a plec. La frasa es generalament corta e eficaça, sens jamai mancar d’èsser rica e gostosa. Es pas jamai seca. A n’aquela pagela se mesura la valor d’una òbra escripturala.
Desenant, la literatura occitana compta un obrièr de mai. N’aurà pas jamai pro.
Sèrgi Viaule
*
Quora la matèria... de Miquèu Arnaud. IEO Edicions, Colleccion Atots, n° 211, 306 paginas.
