Exemple de palhatge dins un òrt
Aurelian Chaire dins l'enscastre de sos estudis en agricultura anèt trabalhar en Casamança. Dins l'edicion del 11 al 17 d'abril de 2014 del jornal La Setmana, presentava la tecnica del palhage.
Cossí estalviar mai d'aiga ?
Me viri e me torni virar. Un còp sus l'esquina, un còp sus l'espatla... La susor que trempa ma pèl e l'aire tròp caud que polsi m'empachan de trobar rapidament lo sòm. Me torni levar per me dochar. L'aiga bolhenta que sortís de la tudelariá pena a refrescar mon còrs. Lo vent, pesuc de sa calor, pòrta a ma fenèstra los ritmes binaris e la votz saturada del DJ qu'anima una fèsta improvisada per carrièra. Aqueles mescladisses de bruches faràn sonque perlongar mon insomnia fins a doas o tres oras del matin. La pregària de sièis oras me vendrà puèi rampelar que se calrà lèu desrevelhar de bon.
La frescor matinala del mes de març a gaireben desapareguda. L'aire serà d'ara enlà sec e caud. E mai pareis que las temperaturas son pas encara montadas al maximum. Se devon pujar en delà de 45 grases, sabi pas cossí mon còrs de « toubaco » farà per o suportar... Malgrat la calor e lo rambalh nocturn costumièr, me lèvi d'ora cada matin e m'en vau pel campèstre african. Aval los joves escolans aprofièchan las vacanças. Los maridatges, coma lo d'Amadou Toura (La Setmana n° 963), se multiplican.
Avèm passadas qualques jornadas vacancièras amassa amb los joves païsans escolans. Avèm vist cossí far per cultivar plan coma cal las ortalissas e per estalviar un pauc d'aiga. Los mai experimentats son venguts ensenhar als mai joves cossí capitar las plantolièras, cossí aprestar la tèrra abans de semenar o cossí femar plan.
Lo sud de Senegal beneficia d'una pluèja abondosa de junh a octobre mas, tre lo mes de febrièr, los poses començan de s'assecar. Subretot se l'ivernada passada portèt pas tan d'aiga coma de costuma. Çò qu'es lo cas per aqueste an. Avèm doncas ensajat de protegir la tèrra dels dardalhs violents del solelh. E per aquò far, avèm utilizat de palha ! Farà lèu dos meses qu'avèm començada l'experiéncia. Las èrbas nautas que secan rapidament après l'ivernada constituïsson una ressorsa abondosa, naturala e a gratis que permet de far çò que disèm : lo palhatge. La tèrra aparada demòra mai longtemps mosta, l'aiga s'evapora mai dificilament. Atal los asagatges pòdon èsser bravament redusits.
Los primièrs resultats parlan plan : sul nòstre carrat experimental, basta d'asagar totes los quatre jorns en plaça d'asagar cada jorn o cada dos jorns sus un carrat sens palha. Sus un mièg-ectara de cebas, lo palhatge permetriá d'estalviar gaireben 80 000 litres d'aiga suls 90 jorns que cal per far créisser las cebas. Sián 7 272 asagadors de 11 litres. La tèrra protegida garda l'aiga e s'empaca pas, lo bicatge es pas mai necessari. Las malas èrbas pòdon pas créisser jos aquela proteccion, pas mai besonh de deserbar tanpauc. Mai qu'una economia d'aiga, es una brava economia de trabalh. Vint jorns consecutius serián estalviats sul meteis mièg-ectara de cebas.
N'i a que sabon ja çò que farián amb aquel temps e aquela aiga estalviats. Per d'unes seriá de temps liure, per d'autres seriá de temps per trabalhar a la vila e per la majoritat, de temps e d'aiga per far d'autras culturas...
Mai de 7 000 asagadors estalviats dins un òrt, aquò val lo còp ! L'experiéncia contunha e los resultats nos diràn cossí evoluèt la creissença de l'ortalissa amb e sens lo palhatge. Per l'ora las cebas jos palhatge butan mai rapidament que las cebas sens palha. Las temperaturas extrèmas que m'empachan de dormir lo ser privan tanben tròp lèu los bulbes de l'umiditat que lor cal per créisser. Après asagatge, lo sòl nud susa bravament el tanben, e tota l'aiga s'evapora en mens d'una jornada.
En manipulant las chifras e en vesent lo sòl protegit sul nòstre site experimental, dròlles e dròllas se trachèron de l'interès del palhatge. Vegèrem cossí far en practica totes ensemble per poder far puèi l'experiéncia en çò sieu suls pebròts que son a créisser. En se mesfisant dels termits, que s'atacaràn pas a la palha umida, lo palhatge poiriá resòlvre mantuns problèmas ligats a l'ortalatge en zòna tropicala. L'economia d'aiga es l'interés principal mas los avantatges son multiples. Las esquinas que dòlon lo ser après lo trimadís al camp seràn un pauc estalviadas mercés a la reduccion de l'asagatge e del trabalh manual del sòl. Causa segura, lo solelh contunharà de nos far totes susar jols tropics e se'n caldrà totjorn aparar amb çò qu'avèm !
Aurelian Chaire
