Dins lo jornal Le Tarn libre del 23 d'agost de 2013 Gèli Comba presentava lo libre de Sèrgi Gairal : Las vacanças de Pascas.
De vacanças agitadas !
Rasseguratz vos, braves legeires, es pas d’aquestas vacanças d’estiu que se debanan per l'ora que vos vòli parlar. E mai se, aicí o alà, pòdon èsser, elas tanben, agitadas per d’eveniments aüroses o malaüroses. Non, la tòca del mieu bilhet aquesta setmana es de vos presentar lo roman novèl nascut de Sèrgi Gairal, paregut dins la colleccion A tots d’IEO Edicions e titolat Las vacanças de Pascas. Los que coneisson plan l’òbra literària de Sèrgi Gairal se sovenon de son primièr roman paregut en 1996, Lo barracon. Dins aquel roman, una dròlla desapareissiá pendent un mes e mièg abans d’èsser retrobada a la fin de l'istòria mas sens balhar cap d’explicacion a sa familha. Dètz-e-sèt ans après, la dròlla, venguda femna, nos ven contar dins Las vacanças de Pascas las condicions de sa desaparicion, a l’atge de dètz ans. Coma a l’acostumada Sèrgi Gairal nos descriu dins lo detalh los sentiments que pòdon animar los personatges que met en scèna dins son roman. Òm retròba aquí son extraordinària capacitat a far dintrar lo legeire dins la pèl de sos eròis. Una qualitat remarcabla per un autor e que Gairal mestreja a meravilha, tant amb de personatges femnas coma òmes, dròlles o joves coma vièlhs.
« Un ser de setembre, mamà s’enanèt… e tornèt pas. Faguèri los cinc ans sens ela. La mòrt de las bèstias l’aviái vista de prèp, quand la grand tuava un lapin, un polet, quand lo cat s’èra fach espotir per una veitura a quatre passes de l’ostal. La mòrt de ma maire, la compreniái pas. » Dins Las vacanças de Pascas, Clotilda, l’eroïna, après plorar la mòrt de sa mamà ensaja de tornar prene gost a la vida. Una vida entre los bancs de l’escòla comunala e l'ostal ont viu amb son paire tròp ocupat per son trabalh d’artesan. De mercé una mèstra d’escòla que volonta d’estervelhar sos escolans al mond que los enròda, Clotilda s’escapa un pauc fòra lo vilatge e s’amistança amb una mameta que viu dins una bòria reculada. De qué li passa pel cap un bèl jorn ? Cossí que siá, la dròlla decidís d’entamenar una vida novèla e de tornar pas dintrar a l’ostal. Descobriretz cossí se retrobarà, plan contra son voler, dins un campament de caracas que s’ocuparàn d’ela coma s'èra lor dròlla.
Tot lo talent de Sèrgi Gairal s’exprimís plenament dins aqueste roman que mai presi de totes los qu’a ja publicats. L'òme mestreja la lenga coma pauc de mond, malaürosament, ne son encara capables al jorn de uèi. Son escriptura es rigorosa : vos jògui que, ni per plan cercar, traparetz pas cap de deca dins las 106 paginas del libre ! D’autors coma el pòrtan plan nauta la bandièira de la cultura occitana. Per delà los particularismes regionals, se volèm manténer l’existéncia de nòstra lenga viva, nos cal plegar a de règlas de normalizacion de l’escritura. E dins aquel domeni Sèrgi Gairal fa figura d’exemple amb qualques autres. Maites farián plan de seguir la dralha... Mas, ni per tot, l'òbra literària occitana se pòrta plan. Ni per la crisi que fa tirar la lenga a totes los ostals d’edicion, de libres de qualitat contunhan d’èsser publicats regularament. Faguèssem pas los refastinhoses ni mai los sarrapiastras : sapiam far prodèl a los que van en avant per promòure e defendre la lenga nòstra ! Esitèssetz pas a dintrar dins las botigas dels cèrcles occitans o a vos arrestar suls taulièrs d’occitan dins los salons del libre o encara a anar véser sul malhum quinas son las novetats. En crompant un libre occitan, fasètz òbra utila e, de mai, per un prètz modic, crompatz un moment vertadièr de plaser e d'escapada luènh dels tracasses del quotidian !
Gèli Combas dins Le Tarn libre, 23/08/2013
