En 2013 dins lo webzine Jornalet, Sèrgi Viaule presentava lo libre recentament paregut de Sèrgi Gairal : Las vacanças de Pascas.
Las vacancas de Pascas
Quantes n’aurà escriches de romans Sèrgi Gairal ? Sabi pas exactament que ieu legissi pas que los que pareisson en version unilingüa. Mas sabi sa produccion abondosa e es una vertadièra benediccion per la literatura nòstra. Per çò que Sèrgi Gairal meritariá d’èsser mai conegut, difusat e legit que çò qu’es per ara. Son escritura es a l’encòp precisa e aisida. Pòt servir als que vòlon començar a legir en occitan. Pensi aquí, plan solide, als liceans e estudiants, mas tanben a totes los que prenon de corses pels adultes. Un roman de Sèrgi Gairal es l’escasença mannada per metre lo pè a l’estriu. Per se lançar dins l’aventura de la descobèrta de la literatura occitana, i pòt pas aver melhor. E mai se me planhissi sovent, e amb rason, que n’i pas pro, que la cal desvolopar encara mai ; pasmens la literatura nòstra es encara capabla de nos reservar qualquas bonas suspresas.
La liurason Atots 2013 n’es l’illustracion perfiècha. Nos ven d’ofrir tres pampalhetas de tres autors aurelhaires confirmats. Demest aquestas lo romanet Las Vacanças de Pascas de Sèrgi Gairal. Al rebat de çò que fasiá Gui Viala, lo roman de l’autor braçacòl es tanben cortet. Es una de las rasons per las qualas disiái pus naut qu’èran ideals per un novelari en lectura. Es, adoncas, un avantatge e una qualitat de mai suls pavats. Per çò que lo roman cort a las meteissas qualitats que los autres, mai aquesta.
Sèrgi Gairal nos conta la vida gaireben coma es. Es aisit de s’identificar als personatges que met en vida. Sas narracions clauson lo vocabulari del cada jorn, sens anar quèrre lo nas darrèr l’aurelha. E subretot sens anar quèrre lo particularisme terradorenc qu’apòrta pas res de mai a la modernitat de la lenga. Tornarmai, aquesta coma sas autras, es una òbra que pòt participar mediaticament a l’aquisicion de la lenga. E del còp, aquí-çai, pas besonh de traduccion cara a cara coma n’i a que pensan qu’aquò seriá pedagogic. Per èsser pedagogic dins l’aprendissatge d’una lenga qual porgir a l’aprendís de tèxtes literaris clars, nets e precises. Los de Sèrgi Gairal convenon fòrça plan.
La trama del roman es pas tarabiscotada del troneire de Dieu. Aquò empacha que se pòsca trapar dins Las vacanças de Pascas una segonda lectura. Lo roman se debana coma un conte. Las ficèlas d’engimbradura son las meteissas. Lo conte es d’ont mai agradiu que lo personatge central es una mainada. E coma sièm totes estats mainatges un moment donat, l’òbra interessarà los legeires de sèt a setanta ans, segon la formula consacrada. Se tracha de l’eternal aprendissatge de la vida. De la, qualques còps dolorosa, descobèrta de l’impermanéncia de l’enfança. De l’iat que i pòt aver entre lo mond somiat de l’enfança, qu’òm voldriá eternal, e las contingéncias vitalas dels adultes. An aquel jòc, fatalament es lo mainatge que carga. A pas encara totas sas defensas en plaça, alavetz es el que craca primièr. Mas a per el sa capacitat de s’adaptar a tota situacion novèla. Es la rason per la quala aquel libre es tanben un libre d’aventuras e d’esperança.
Subremontar lo drama per lo poder despassar, tala es l’escomesa de cada instant de vida ; e pas sonque per çò que tòca a l’espècia umana. Pertot ont i a la vida, aquesta cèrca de longa de se perpetuar, de se perlongar. Tre que i a amputacion endacòm, tanlèu après i a rebrolh. Es una règla divina pels unes, universala pels autres.
Aquel roman es tanben, forçadament, un roman psicologic. D’alhors vesi pas cossí poiriá èsser endacòm question de l’uman sens que i agèsse una reflexion psicologica per endarrèr. Vòli dire, en subliminal. Mas dins Las Vacanças de Pascas tot aquò se debana dins un rajòl regular. Sens marrit subresaut, l’anar de la narracion se desrotla siaudament. D’aquò, la lectura del libre de Sèrgi Gairal es plasenta en divessa. Lo legeire se chalarà de seguir la pichona eroïna dins son percors de madurason. Se delectarà de l’encadenament plan ritmat dels eveniments que venon bolar son percors, forçadament excepcional.
Per los qu’o an pas encara fach, los convidi a comandar aqueste libre al pus lèu, mas subretot lor aconselhi de lo legir (n’i a que crompan de libres e que los legisson pas). Per l’escasença pòdon tanben comandar totes los del meteis autor que son pareguts dins la colleccion Atots. Deurián trobar tota la bibliografia de Sèrgi Gairal sul site Internet de l’Institut d’Estudis Occitans. Personalament ne torni demandar. Un libre atal, que se legís en una ora e mièja, balha un plaser inagotable ; òc ben, ne torni demandar.
Sèrgi Viaule
