Tornam publicar çai-jos un extrach del libre Temps tres de Robèrt Lafont publicat a cò de Trabucaire en 1991. Lo tèxt debuta pagina 198.

L'autor torna aquí sus l'accion occitanista en Provença en 1991 e suls ans 1976-1981 que veson l'occitanisme dintrar dins lo famós « temps tres » ont l'accion de professionals de l'ensenhament e de la cultura ven remplaçar lo militantisme associatiu. Los títols son de occitanparis.com.


La situacion en Provença

La situacion en Provença es per contra catastrofica. Un accident d'istòria foguèt qu'entre 1850 e 1854 la recuperacion, plan avançada, de la nòrma escricha, foguèt non pas sonque aplantada, mas si-ben reversada : lo Felibritge adoptèt una grafia de tipe francés que rendiá invisiblas la continuitat lingüistica dins la quita Provença e la plaça dels parlars provençals dins la dialectalitat occitana. La celebritat de l'òbra de Mistral, escricha dins aquel sistèma, sagelèt l'auvari. Encafornats après 1876 dins lor mistica pròpria, descargats de responsabilitats o de pensaments socials, los felibres acampèron dins l'aparament de l'identitat de Provença aital falsejada una carga enòrma d'emotivitat. Se podiá creire, fa detz ans encara, que los progresses de l'occitanisme esclairarián Provença sus sas tradicions autenticas e sus son avenir lingüistic. Mas ara lo conjonch d'empacha es gròs : a l'inexisténcia radicala d'una analisi istorica en çò dels felibres, a lor causida patrimoniala, ruralista, arcaïzanta e folklorizanta, s'ajustan lo non-engatjament dels poders publics, l'isolament relatiu de la region PACA (Provença-Alps-Còsta d'Azur) dins la prospectiva del Grand Sud, e naturalament la situacion ultra-minoritària dels autoctòns dins las ciutats grandas. Objectivament, la causa de l'aparament a rejonch l'evolucion demografica dins la fasi de liquidacion del provençal. Òm pòt pas s'estonar se dins l'occitanisme de Provença, el-meteis, nasejan las temptacions de replegament felibrenc, de localizacion de la nòrma. Coma totas las autras fasas de la diglossia, aquesta finala tròba sas convenenças ideologicas dins lo camp dels « manteneires ».

D'una amira pus larga, lo retard (o lo fracàs) del procès renaissentista al Miègjorn de França se rebat dins una immaturitat (n'i a pas gaire d'exemple comparable en Euròpa) de la consciéncia de recuperacion lingüistica. Mentre qu'en Catalonha e a las Illas, la nòrma catalana escricha e oralizada es ara plan establida, en dialòg positiu amb l'eiretatge dialectal e qu'a Valéncia una solucion transaccionala es estada trobada, los occitanistas trastejan encara. Lo sistèma grafic alibertin foguèt espandit dins las tres darrièras decadas, mas la seleccion morfologica que lo completa demòra en granda part una « letra mòrta ».

La despresa militanta de ans 1976-1981

Lo ponch sensible de la despresa militanta sus la societat lingüistica, es plan aquí ont en logica se deu trobar : dins los ans 1976-1981. En aquela entremièja estrecha, la pojada de nacionalisme e de populisme patetics afavorís dins lo quite IEO la desestabilitzacion de la nòrma e de replegaments localistas acronics, e mai fantasmatics. Lo gramatic se capita a l'encòp trabalhat d'un virus de regression e despossedit per d'escrivans tant apassionats coma incompetents, qu'intervenon al nom d'un « pòble » mitic.

Lo projècte occitanista èra a la risca de cabussar coma lo felibrenc, i aguèsse pas agut un fach nòu a partir de 1982 : la despossession dels militants en lor torn pel petit aparelh professional d'ensenhament e d'accion culturala que creavan l'ajuda ambigüa de l'Estat a las « lengas regionalas » e la pus declarada, lèu, de las regions.

Robèrt Lafont


Suls rapòrts entre la lenga occitana e la lenga francesa

Langue d'oïl contre langue d'oc

En 1979 dins la revista Aicí e ara, Francés Pic presentava lo libre de Michel Baris, Langue d'oïl contre langue d'oc

Extrach del 'Lo fiu de l'uòu' de Robèrt Lafont

Dins lo conte Lo fiu de l'uòu publicat en 2001 per Atlantica, Robèrt Lafont s'arrèsta dins sa narracion a Besièrs en 1209 del temps de la crosada e del grand masèl. Extrach.

Croàcia passa a l'èuro e intra dins l'espaci Schengen

Membre de l'Union Europèa dempuèi 2013, Croàcia emplega dempuèi aqueste 1èr de genièr de 2023 l'èuro coma moneda. De pèças novèlas son donc intradas en circulacion.

Peticion contra la fin de l'Estivada de Rodés : Gardarem l'Estivada

Gardarem l'Estivada

Après las anóncias del conse de Rodés, Christian Teyssèdre, al subjècte de las animacions estivalas previstas per la vila, que preveson la desaparicion de l'Estivada coma manifestacion culturala occitana, un collectiu s'organiza per son manteniment.

Paulin Courtial : L'occitan conven perfièchament al ròck

CXK

En junh de 2022 Paulin Courtial èra en concèrt a Tolosa dins son numèro 89, lo jornal de la comuna, À Toulouse, presentava lo cantaire.