De l'anar de la lenga

Un article de Patrici Pojada. Revista Lo Diari (numèro 14, junh de 2012).

Dins lo darrièr numèro del Diari, Miquèl Taiac, president de la seccion regionala de l’IEO, explicava, dins la rubrica “Opinion” [legir l'article], que als occitanistas lor fa paur de veire la realitat d’una lenga que se parla de mens en mens. Per anar contra aquò, cal crear, çò ditz, lòcs d’usatge per la lenga, cal tornar conquistar los usatges perduts. Aquò passa pel desvolopament de centres culturals de proximitat e subretot una accion de proximitat cap a la societat tota, dins las vilas e los vilatges. Segur qu’a rason e que nos cal trobar los biaisses per que l’occitan torne dins la vida vidanta e siá una lenga d’usatge. Mas me demandi se, finalament, los “occitanistas” an pro pres al seriós l’anar de la lenga. La question que val, al mieu sens, es plan simpla e a pas cambiat. Se volèm vertadièrament salvar la nòstra lenga, la cal transmetre e far viure, nosautres meteisses, primièrs. E aquò, segur, a d'implicacions e demanda coeréncia e responsabilitat.

22/04/15 - L'IEO 06 comunica : "Lo prefècte de Provença refusa de mencionar l’occitan dins lo contracte de plan estat-region (CPER)

"Michel Cadot, prefècte de la region de Provença-Alps-Còsta d’Azur, a refusat d’inclure l’occitan dins lo contracte de plan estat-region 2015-2020 (CPER), una demanda que faguèt oficialament Hervé Guerrera, conselhièr municipal d’oposicion a Ais de Provença e conselhièr regional. Guerrera demanda que dins lo CPER se mencione que "l’occitan o lenga d’òc, dins sei varietats provençalas, aupencas e niçardas, es la lenga de la nòstra region, e atanben lei lengas portadas per lei generacions de migrants qu’an fach soca dins lo territòri regionau".

Sul procèssus d'aculturacion dels occitans per las institucions francesas e subretot sul cambiament dels noms de luòcs, un article de Frederic Mistral.

Mantunas cadenas propausan de programas en occitan :

• França Television amb las plan conegudas emissions Viure al País [ligam] e Vaquí [ligam]
• TLT, la cadena de televison tolosana, amb una emission de sensibilizacion al lexic occitan Qu'es aquò, lo programa es presentat per Géraud Delbès [ligam]
• TV Sud, amb l'emission de Lisa Gròs [ligam]
• e plan segur dempuèi 2013 la cadena ÒcTele que difusa tot en occitan diferentas emissions : documentaris, entrevistas, reportatges, emissions musicalas, dessenhs animats pels enfants [aquí]

En 2012 Miquèl Taiac dins la revista Lo Diari (numèro 13) s'interrogava sul pes real de las accions militantas que son menadas en favor de la lenga nòstra. Per el çò mai important seriá de desvolopar de lòcs d'usatge per la lenga via d'accions de proximitat, en s'apiejant sus la associacions ja en plaça. Afortís que cap de politica lingüistica seriosa se pòt pas menar sens proximitat, sens los e las que, ja, cada jorn trabalhan per, e amb la lenga. Extrach :

Los gòrps de la montanha

La montanha tarnesa èra un país talament pauràs, talament miserós, que los gòrps que l'atraversavan tant aimavan de volar sus l'esquina per veire pas la misèria d'en bas.

IEO Edicion ven de tornar editar l'òbra teatrala d'Adrien Vezinhet.

Un article de la revista Lo Diari numèro 4, pagina 13.

Ven de paréisser un libre important : L’Almanac patouès de l’Arièjo de Cristian Duthil.

En Arièja, demest la desena de concurrents, en francés, en occitan o bilingüe, es L’Almanac patoues de l’Arièjo, creat en 1891 per Leon Gadrat, que se destria per la varietat e la qualitat de sos tèxtes (provèrbis, contes, poesias, planhs e cançons) e de sas illustracions.

L'IEO comunica : lo cercle IEO de Roergue Nalt espeliguèt en 2007. Après quatre ans de corses per adultes organizats per l'IEO 12 e animats per dos professors espaliveses, l’interés e la demanda butèron los animators a crear una associacion.

Un articla de la revista Lo Diari numèro 24. Ivèrn de 2014.

Memòrias d’Arièja, Salvagarda e transmission de la tradicion orala occitana dins lo departament d’Arièja.

Lo projècte de l’Universitat de Tolosa II - Joan Jaurès e del Conselh General d’Arièja, a per ambicion de preservar la tradicion orala de nòstre territòri e de servir d’utís de transmission e de partatge entre las diferentas generacions.

Sus l'òbra romanesca de Robèrt Martí (Lo balestrièr de Miramont, IEO-A Tots, 2006, 134p. e L'ombra doça de la nuèch, IEO-A Tots, 1981, 90 p.), un article de Joan-Claudi Forêt (revista OC - Numèro 81 - 2006 - Pagina 41)

Retorn en val de Viaur - Dins la plega IEO-A Tots de 2006 ven de sortir Lo balestrièr de Miramont de Robèrt Martí. En 1981 pareissiá dins aquela colleccion L'ombra doça de la nuèch, del meteis autor. Entre los dos, un quart de sègle se cava, moblat per d'autres libres (un roman erotic, de recuèlhs de cronicas) e per d'activitats sens nombre (presidéncia de l'IEO, viradas del contaire Padena). Mas las doas òbras se respondon per dessús lo temps, coma se la segonda fasiá resson a la primièra de l'autre band de Viaur o de la vida. Las doas istòrias pòdon semblar desparièras, mas trèvan un sol luòc, los penjals rascanhuts de la ribièra, e son contadas dins la meteissa vena de fantastic negre, oniric dins la primièra, istoric dins la segonda. Un fantastic que sembla l'eiretatge de las paurs immemorialas congreadas per aquel relarg obsedent e pivelaire, maldich e benaimat a l'encòp. Comprene lo Balestrièr obliga donc a lo metre en perspectiva amb aquel primièr roman que sembla ne conténer lo grelh.

Un comentari de Pèire Pessamessa sus l'emplec dels mots unic/unenc e uman/omenenc.

Sul lexic occitan e sa salvagarda : un article del Magazine del Conselh general d'Avairon (Genièr-Febrièr de 2015 - Pagina 17).

Patrimònis - La salvagarda del patrimòni material mobiliza las energias d’un fum de benevòls e la generositat de mecènas. Lo trabalh manca pas ça que la e lo trabalh fach per de particulièrs, d’associacions, coma Salvagarda de Roergue, o de collectivitats deu èsser reconegut e valorizat. Caldriá tanben trapar lo bon biais de valorizar la salvagarda del patrimòni lingüistic.

Ostal Joan Bodon - Dins son magazine de novembre de 2014, lo Conselh general d'Avairon comunica :

Après una annada de partenariat entre l’Ostal Bodon e dos servicis associats del Conselh general (Institut occitan d’Avairon - Al canton : associacion departamentala per la transmission e la valorizacion de l’occitan dins Avairon) lo bilanç es positiu.

Sus Antonin Perbòsc, un article de La Beluga (Tarn e Garona) - Numèro 4 - Octobre de 2008 - Pagina 18  :

Antonin Perbòsc - Nascut lo 25 d’octòbre de 1861 dins una bòrda de Labarta de Carcin, Antonin Perbòsc passa son enfança al mièg del monde païsan : lo trabalh dels camps, lo contacte de las bèstias li balhan un imatge permanent del campèstre, e sustot la preséncia de la lenga d’òc parlada o cantada...

Après de la sortida de son libre Delà la mar Sèrgi Gairal presentava en 2008 a Montalban son trabalh d'escritura e de traducion. Sorsa La Beluga (Tarn e Garona) - Numèro 4 - Octobre de 2008 - Pagina 22  :

Del Roergue a Pigüé : l’aventura argentino-avaironesa

Nasquèri a Castras en 1948. Èri professor d’espanhòl fins al 30 d’agost de 2008 e soi retirat a Vilafranca de Roergue dempuèi lo 1èr de setembre [2008].

Dins las annadas 90, me venguèt l’enveja d’escriure en occitan. Mon primièr roman, Lo barracon, sortiguèt en 1996, lo segond, Un estiu sus la talvera, en 2001, lo tresen, Delà la mar, en 2004 (totes tres dins la colleccion A Tots de l’IEO). Quand arribèri dins Avairon, fa 31 ans, aprenguèri que fòrça Roergasses s’enanèron viure endacòm mai dins la segonda mitat del sègle XIX e la debuta del XXen. Çò que mai m’interessèt foguèt l’aventura argentina dels que fondèron la vila de Pigüé en plena Pampa, a 560 quilomètres al sud-oèst de Buenos Aires.

02/15 - A Cambon dins Tarn qualques parents d'escolans an manifestat contra l'ensenhament de la lenga occitana. Segon eles la dubertura d'una classa bilingüa seriá una marrida causa per lor escòla.

Ne saupre mai sus [La Depêche] e [Jornalet]

Sus los actes del collòqui de Seteme de Provença (02/02/2013) : A l'entorn de l'accion occitana, Paul Ricard, Jorgi Reboul, Carles Camproux, Max Rouquette. Un article de Joan-Guilhem Roqueta dins La Setmana numèro 962.

Lo punt de partença es lo rescòntre entre 3 marselheses : Jòrdi Rebol, poèta e fondador dau Calen, Carles Camprós, nascut dins lo barri popular de la Bèla-de-Mai, resistent, qu'a la Liberacion serà creada per el la cadièra d'occitan de l'Universitat de Montpelhièr, e Pau Ricard, l'industrial inventor dau pastis que pòrta son nom, rejonchs dins l'accion occitana per Max Roqueta.

Lo Centre Cultural Occitan de Roergue comunica (sorsa Lo Diari numèro 20) :

Una de las librariás « occitanas » la mai completa es la del Centre Cultural Occitan de Roergue. I trobaretz de produches culturals de tota mena en rapòrt amb la lenga occitana, la cultura e l’istòria locala. Uèi [fin de 2014], aquela librariá que, sus son sector d’activitat, es sens dobte la principala de la Region, se vòl encara desvolopar en far l’escomesa d’Internet e del pagament dematerializat.

Un articla de la revista Lo Diari numèro 20 Ivèrn de 2014.

En 1982, la valenta còla del cercle de Foish decidiguèt d’alestir un almanac per 1983. Çò fasent, s’inspirava d’una tradicion anciana dins nòstre departament emai dins d’autres del Miègjorn. (Aicí, i aviá agut le famós Almanac patoés d’Arièjo de Leon Gadrat, imprimeire dins la ciutat comtala ; publicacion que pareguèt de 1891 a 1936 e que coneguèt una brava capitada. N’i aguèt d’autres que lor parucion foguèt mai brèva.)

Resumit de la presentacion de Joan-Claudi Forêt (Universitat de Montpelhièr 3 - Paul Valéry) al congrès de l'AIEO de 2014 :

Eroïsme problematic e antieroïsme - Robèrt Lafont e Joan Bodon

La Vida de Joan Larsinhac (1951) es lo primièr roman occitan « modèrne » per l'escritura e lo subjècte. A 28 ans, Robèrt Lafont, tornant sus la guèrra que s'acabèt sièis ans mai lèu, expausa pel biais d'un doble romanesc l'experiéncia que n'aguèt. Coma tot personatge de roman, Joan Larsinhac es e es pas son autor.