La revista Viure fondada en 1964 per Robèrt Lafont, Ives Roqueta, Gui Martin, Joan-Pau Bringuièr e Glaudi Fabre foguèt pendent un desenat d'ans lo luòc d'expression privilegiat per la critica, las analisas, l'expression d'una pensada occitana liura.
Dins lo numèro 1 (1965) la redacion presentava la plataforma sus la quala èra basada la revista.
Revolucion Occitana
Aicí e ara. Dins aqueste país e dins aqueste sègle l'òme... L'òme deliure e responsable.
I a pas enlòc d'autra justificacion d'escriure e de legir, e mai de viure. N'i a pas d'autre tanpauc, ni per un l'escrivan d'òc ni per l'òme occitan, vengut major. A aquela liberacion de tot l'òme e de l'òme tot, nosautres avèm donat le nom d'occitanisme. D'autres li dison revolucion, e d'autres encara poësia. Amb eles sèm. Per los que sèm aicí l'occitanisme es la revolucion o pas res. Poètas o non, lo voler totjorn perdut e ganhat de la poësia modèrna, lo fasèm nòstre : bastir per l'òme amb lo país e lo sègle un mond abitable. Per lo poder de la paraula. E per la violéncia de l'acte.
Desenant garatz aquí que lo saut es fach, contra lo passat, l'abandon e la mòrt, e per l'aventura de l'èime ont nos trasèm, sèm prèstes a pas gardar res de sauve.
Partissèm d'ont sèm : a calòs. Los qu'an paur que la paraula, abans e dins l'accion, desplace l'òrdre de las causas, que demòren. Dins la batèsta que menam ara – la darrièra que se pòsca amb e per nòstre integritat – nos es pas permés d'acceptar d'aliganças a mièjas. A travèrs e a perpaus de l'òme d'òc es a la liberacion de l'umanitat que nos engatjam. Perduda aquesta batalha, tot seriá pas perdut, e sus nòstre camin sèm segur de ne trapar maites que nos i tornariàm metre. Se uèi mobilizam, es que pensam la victòria de l'occitanisme possibla dins un temps definit e per un temps indefinit. Es que cresèm qu'a la lucha nos podèm acarar sens que foguèsse necessari per nosautres de venir autres.
Perque occitans sèm. Escrivans. E escrivans parlam davant un pòble que de sègles de messorga an ensordat. Lo sol pòble benlèu d'Euròpa que li an bofat lo mesprètz de sa lenga e qu'aja fach d'aquel mesprètz una bandièra. Un pòble raubat, deseimat, que dins son educacion d'impòrt-expòrt sap pas res d'el ni de sa cultura, e mai que sovent semblariá que ne vòl pas saber res. Quand parlam de cultura, que siá plan comprés que parlam de la vida dins tot son gisclar. A la saviesa mofla d'una cultura sentida coma un eretatge que lo calriá aparar mai que mai, onorar, opausam los perilhs, las injustícias e las fautas aparentadas de gost de la vida intellectuala manjaira de valors, en pensament d'invencion mai que de tradicion, d'aventura mai que d'òrdre.
Occitans e artistas d'òc, solidaris, recampam dins nòstra votz reguèrga, dins un dire que lo volèm considerar coma nòstra fòrça primièra, las mudasons socialas d'un temps qu'aimam a la passion. Un país nos enròda que sas riquesas naturalas li apartenon pas pus, desviradas per d'autres mans jol cobèrt de l'anonimat de Societats o d'un Estat. D'aquí sèm. D'un país desfatat ja per las deportacions (vestidas en mutacions normalas que dison) de sas populacions. D'un país non pas tan desertat coma tranformat en desèrts per un procès longàs que s'inversarà son que per la fe e la compreneson, quand capitarem de quilhar davant l'amenaça de mòrt per dissolucion de l'uman, l'estatura de tot un pòble viu.
Aquí nòstra ambicion. De dignitat n'avèm pas cap d'autra. Batuts seriàm pas qu'una còbla risibla. Mas serem pas batuts. L'istòria occitana modèrna n'es arribada a aquela escasença qu'interditz los quites abandons que fins ara l'an rosegada : paraula sens efièch sus l'engatjament jornadièr e que s'engrepesís en sòmi, estetisme, marginalisme, autò-satisfaccion de capèla, contemplacion fòra temps e fòra sens d'una occitanitat en idèa, politica d'esquizofrèns, caça de la glòria locala, conversion del fach d'òc en motius d'estudis a gratis, regropament de las « energias » sus la basa comuna pus pichoneta. E mai, e mai... D'aquela acostumança a l'abandon, ne finirem per la luciditat, l'avisa facha al temps e als signes del temps, per nòstre empeutament sistematic sus totas las batalhas de liberacion, coma ne finirem amb la paur que desvistam dins los quites occitanistas : paur de la realitat coma es, paur de las raras que cal pas sautar per mandar sa votz a l'aire liure, paur de tot pari, de tota prospectiva, de tota responsabilitat publica, paur enfin e mai que mai de la fòrça revolucionària de la quita posicion occitana. S'espiam un còp en arrièr, serà pas que per far petar las cledas : regionalisme repapiaire, federalisme aprioristas, nacionalisme de tròces e de petaces, per garar las cendres del fuòc, puèi per agachar lo fuòc nòstre coma landa, e lo noirir de la lenha del temps que sèm.
Parlam de fuòc, mas es pas un image. Inventar una literatura modèrna, una problematica nòva, una consciéncia occitana acordada amb lo sègle e responsabla davant el, cresèm nosautres qu'aquí n'i a pro per incendiar una vida e lo mond sens fin. O cresèm perque nos plantejam sens espèr de tornar al luòc del perilh mai grand, dins l'endrech e lo temps ont l'òme en la persona occitana cabusa dins una alienacion nòva : la colonizacion del viure acabant la de l'esperit. O cresèm perque pensam que ont i a lo perilh mai grand, l'escandòl màger, aquí i a l'anóncia tanben d'una morala d'avenidor, d'una autra mena d'òmes.
Nos sèm pas acampats per soscar e per plorar sus lo malastre. La mòrt nòstra l'espiam a la cara, a totas sas caras. Los primièrs responsables de l'escrachament d'Occitània, seriá aisit de lo trapar. Pas luènh. Nosautres. Mas nos estiman mai de proclamar un drech nòu que complèta los dreches de las etnias al progrès dins totes los domènis de l'activitat umana. Aquel drech, per lo far nàisser al public sèm prèstes a totas las contèstas, portats que sèm per un movement universal, segur d'ausir dins lo borbolh de la batèsta un pols de mond picar en abans de l'istòria.
Car poètas o non, anonciam l'òme sens crenhença. L'òme que ven e que cossí que virem, pòt pas èsser que planetari, aicí e ara l'anonciam e n'ajudam l'espelida. Los perilhs que lo gaitan, sèm pagats per los saber mai que degun : l'uniformizacion dins lo mediòcre, la cultura omogeneïzada es aicí que ne foguèron faches los ensags. Mas aquò, justament çò que nos baila nòstra fòrça d'exemple. Arroïnats per l'orguèlh d'una nacion nacionalista, los que demòran despertats pòdon èstre pas que d'arroïnaires d'orguèlh. A l'òme nòu portam l'assèti de sas rasics e dobrissèm una aventura dobla : la conquista d'una cultura planetària, l'extension espaciala de l'èime ; e la conquista de l'èsser etnic, l'extension en fonsor.
Assèti de las rasics. Lo drech a la cultura liberatriz es res qu'una consequéncia del drech essential a la vida. L'occitanisme es pas un culturisme, un umanisme de l'esperit desincarnat. Qu'un poèta s'aplante davant la realitat tota, psicologica, lingüisica, culturala, economica, politica de son país, aquò rai. La dignitat de l'artista passarà sempre per nosautres après la consciéncia de l'òme acarat a la vida e a la mòrt de son pòble. Pensarem pan e vin e amor.
Denonciam la messorga d'una istòria « realista » que justifica totes los abandons. Vertat es que lo passat de l'umanitat es un cementèri de culturas sagatadas e d'etnias sacrificadas. Nos tapam pas lo uèlhs. Mas vertat es tanben que lo dich realisme es determinat : darrièr el s'amagan los interesses qu'escrachan lo viure d'òmes de tala o tala region, fan mesprètz de las ressorsas s'aquò lor ven de biais, e lèvan a l'otoctòn sa dignitat. Dintram sul terrèn de las contèstas socialas, las podèm esclairar del drech de l'òme de viure aquí que vòl, qu'aquò siá per drech de naissença, o contra aqueste drech, en un libre voler. Disèm als economistas qu'an lo dever, eles, de se botar al servici de l'òme, e de non pas mai plegar l'òme a las necessitats del profièch. Aquí justament dobèrta en país d'òc la dralha revolucionària.
Dobèrta dins l'òrdre social e dins l'òme. Esperam mai qu'una equitabla gestion dels bens. La revolucion pòt èsser que totala e quand l'òme se desliura de la fam, de l'angoissa, de la reïficacion sociala e politica, i ganhèsse pas dins lo meteis temps l'enveja de crear la ciutat e lo poèma, seriá pas qu'una engana de mai. A l'òme que tòca tèrra, que ne finís amb la vièlha paur d'empr'aicí que la tèrra li manque, demandarem que li siá donat de portar frucha. Que sol lo poder de crear, la libertat practica de crear desliuran. Tota expansion de l'èime qu'espeliriá pas en actes creadors s'estofariá d'esperela.
Dins aicestas amiras, lo manteniment e lo progrès de la lenga e de la cultura occitanas son pas ni mai pòdon pas èsser la fin e l'explicacion de nòstra lucha. Nos batèm per quicòm mai que per la conservacion d'un biais de dire, la « defensa e illustracion de la lenga d'òc ». Nos batèm per la liberacion de l'òme, aicí e ara, de pertot, per totjorn. Mas dins aquela lucha, la lenga es nòstra arma, amb la dobla e d'aiçò bèla significacion d'aqueste mot en occitan. N'es lo motor e n'es l'esplècha. Es dins l'atencion clinada sus la lenga, dins son escritura, dins lo comèrci qu'entretenèm amb lo passat literari nòstre, dins l'esbleugiment que nos bailèt l'existéncia d'una literatura occitana modèrna, que nos sèm en primièr descobèrts òmes d'òc ; irrevocablament. Es en òc, dins la lenga de nòstra integritat, que nòstra reflexion a progredit de cap a totas las realitats modèrnas.
Es en òc que tot s'es ligat en garba de fuòc : justa apreciacion d'un passat de creacion autoctona dont refusam de far quicòm mai qu'un capital d'utilizar pel melhor, e non pas, jamai, l'objècte d'un culte quin que siá, denóncia d'un genocid subtil, descobèrta que nòstre escrachament ajonhiá un perilh universal de l'uman, revelacion enfin que tota civilizacion caup mai dins las virtualitats del futur que dins las asseguranças, foguèsson esplendidas, d'un passat, dins lo gisclar balbucejant de l'ara que non pas dins la mai respectabla sciéncia. Es en òc que proclamam qu'existís e que pòt existir una Occitània accitana, pr'amor que sèm nosautres sortits de l'estofador, lucids maldespièch las tenèbras d'un decervelatge seculari, sols mas environats per las lançadas de la consciéncia universala, segurs qu'aqueste combat, donat que lo perdèssem, al mens l'auriàm menat per un avenidor pas tant òrre.
Perque frairenal sèm dins nòstra libertat. Pels escrivans d'autras lengas, de totas las lengas. Per totes los que cèrcan, parièr coma nosautres e mai los mejans son desparièrs, la via de libertat. Frairenals pels òmes d'òc que luchan dins l'inconsciéncia encara o la mièja consciéncia a desrabar la vida d'un pòble dins son encastre de natura.
Liures de tota còla e de tot organisme sèm pas per l'ora que los aventurièrs de la causa occitana. Per l'ora mas dins un moment qu'encara tot es possible.
Viure
