Critica que faguèt Sèrgi Viaule dins lo jornal La Setmana en novembre de 2017, del libre de Sèrgi Labatut Cronica de viatge publicat la meteissa annada a cò de IEO-Edicion.
Los istantanèus de viatge de Sèrgi Labatut
Dins lo cortal de la cultura occitana, lo plastician-autor Sèrgi Labatut es un artista singular. Es un òme acostumat a caminar en defòra dels sendarèls caucats. Sa produccion a – e es – totjorn quicòm d’inesperat. Los qu’an legit sos primièrs libres e qu’an vistalhat sas darrièras expausicions, sabon çò que n’es.
Lo creator es de longa en cèrca de colors novèlas, de sonoritats experimentalas e de frasas enigmaticas. A la debuta, aquò pòt susprene, emai qualques còps desconcertar bravament. Per dintrar dins lo monde segon Sèrgi Labatut s’i cal prene a mai d’un còp. Las pòrtas que nos prepausa, que nos alanda, son nombrosas. Tanplan n’i pòt aver qualqu’unas en falsa vista. Amb aquel artista cal estudiar menimosament caduna de sas proposicions.
Lo títol del sieu darrièr libre paregut dins la colleccion Atots, es d’una sobrietat asinala : « Cronicas de viatge ». Se tracha d’instantanèus, coma de beleges de remembres que nos son aicí restituits. Siá per çò que l’autor los aviá notats sus de casernets de viatge, siá per çò que, a travèrs las annadas apertieradas, li son demorats dins un canton de la mementa. Aquò balha un plan polit exercici d’escritura e lo prosator s’i fa amb la sensibilitat que li coneissèm.
Sèrgi Labatut a lo don de la sintèsi. A, almens, lo biais de servar d’un viatge çò que li sembla d’essencial (tot sapient la subjectivitat d’aquel vocable). La gaug e lo plaser del legeire venon del fach qu’aquelas « sobras » o « subrevivéncias » de viatge lo susprenon, sovent a cada pagina.
Es tanben singular lo ton sul qual son escalcits aqueles rebembres. L’autor a pres fòrça distància amb los eveniments relatats. Mai qu’aquò ! A d’unes moments sembla desabusat. Gaireben desencantat per aquelas escorregudas, totas professionalas. Non pas que se trachèsse d’amarum, que se trapa pas ges de nostalgia dins aquestes racontes de viatge, mas s’i tròbi quicòm que semblariá a de destacament. Se diriá d’aquelas temporadas brevament racontadas son estadas viscudas sens pregonda implicacion individuala.
Coma se lo narrator èra pas estat del viatge. Coma se l’autor aviá seguit lo viatjaire sens que siá el. Coma s’aviá seguit las peregrinacions de qualqu’un mai. Es aquel descalatge que fa lo fachin dels tèxtes. Se pòdon atal destriar tres nivèls de lectura e de vida : lo viatjaire que viatja, l’escrivan que seguís a distància lo viatjaire e lo legeire que seguís – el tanben a distància – l’escrivan.
Es un pauc la sentida qu’aguèri al moment de la legida.
Aquò’s lo primièr còp qu’agafi una tala impression a seguir de racontes de viatges. Sèrgi Labatut es un famós intermediari, un passaire entre l’aièr e lo definitiu. L’autor sembla pas voler despartir qualques experiéncias, mas coma voler reglar la factura del passat : per pagament de tot compte de çò qu’es estat una vida de barrutlaire.
Prene de distància amb lo passat pòt èsser una necessitat, ne prene aitant ven un exercici literari asardós per totòm, mas es tanben una bona fortuna pel legeire. Dins son prefaci, l’autor ditz que jutja pas ni los eveniments, nimai las personas. Emai, aquò rai, s’i ten ! Se descarga sul legeire. Rapòrta sens cap comentari : « Mustafa volguèt pas anar trobar lo Perez pr’amor qu’èra josiu. I agèt pas ren a far ». La postura de l’autor es de consignar los faches sens ne dire res mai. Aquí rapòrta un comportament antisemita averat e trucant. Al legeire de far son trabalh...
Aquestes racontes son de flors de vida pintradas de colors vivas e a pichonas tòcas. Se son totes dins la meteissa tonalitat, aquò los empacha pas d’èsser mirgalhats e pas sonque per çò que los païses evocats son nombroses e variats (l’autor se passegèt sus totes los continents). O son per la fòrça e la diversitat dels mots emplegats. Sèrgi Labatut passa d’un sovenir a l’autre sens transicion, coma se li trigava de los escriure per los desmembrar pas. Aicí se cercariá de bada una cronologia quina que siá. Ges de data precisa de mencionada, just se se pòdon restacar qualques eveniments evocats a d’epòcas pauc o pro recentas.
L’Istòria amb una « I » majuscula aquò’s pas lo prepaus de Sèrgi Labatut. Çò majoral per el sembla èsser son punt de vista sus los eveniments de la vida vidanta. L’autor a aquí trapat un biais original d’escriure los racontes autobiografics. Encara una proposicion susprenenta de l’autor albijòl (remembrem-nos de « L’òdi del cercle »). Una faiçon tras que personala d’ofrir quicòm de nòu als legeires occitans. A n’eles de se’n sasir e de se’n regalar.
S’ausís d’aicí e d’ailà que se fa pas res de mai de bon dins lo domèni de l’escritura occitana. Fa totjorn esnòb d’escupir dins la sopa, mas la realitat es que de monde escrivan encara e totjorn. Plan solide n’esperam encara mai, en quantitat e en qualitat, mas sapiem rason servar e legissem çò que pareis.
Sèrgi Labatut val d’èsser legit. Coneguda causa siá.
Sèrgi Viaule
La Setmana, novembre de 2017
*
Cronicas de viatge de Sèrgi Labatut, IEO-Edicion, Atots numèro 209, 2017, 100 paginas.
